Trong cuốn sách nhiều tranh cãi in năm 2014 “The Special One: The Secret World of Jose Mourinho” (Người đặc biệt: Thế giới bí mật của Jose Mourinho), Diego Torres, một phóng viên điều tra ở báo El Pais, Tây Ban Nha đã mô tả Mourinho như một nhà độc tài tự yêu bản thân bị ám ảnh bởi việc phòng ngự.
Torres tiết lộ trong các buổi tập, sau những phiên tập truyền thống và trận đấu thật, 4 đấu với 4 hoặc 6 đấu với 6, Mourinho sẽ yêu cầu tập thêm và đích thân giám sát các buổi tập nhằm giúp đội bóng tăng cường khả năng gây sức ép, hợp tác trong phòng ngự và các phương án tập thể khép chặt đường vào khung thành. Trong một số buổi tập, ông sẽ tập trung các cầu thủ tấn công bên trong vòng cấm địa đội nhà, sau đó họ sẽ phải cùng nhau di chuyển như một khối tổng thể để khóa chặt các khoảng trống. Cũng tương tự như thế, họ sẽ được yêu cầu tập xử lý những pha phản công.
Torres cũng nói đó là điều đã khiến Mourinho mất ghế ở Real Madrid, trong khi các chiến thuật tấn công của ông thì tương đối đơn giản. Nhiều cầu thủ Real than phiền rằng HLV của họ thiếu các bài tập để thiết lập những mảng miếng tấn công đa dạng hơn. Nhắc lại năm 2010, khi Mourinho mới tới Madrid, Torres viết: “Trong suốt mùa hè, ông ấy không hề cho đội tập một bài tập tấn công cụ thể nào”. Nhưng Mourinho rất cương quyết. Đó là công thức đã giúp ông chiến thắng khắp nơi, và ông sẽ không thay đổi. Trong chuyến du đấu trước mùa giải năm 2010 tới Los Angeles, Mourinho nói: “Không ai trong lịch sử bóng đá chơi bọc lót và bóp nghẹt các khoảng trống hoàn hảo như Inter”.
Mourinho thậm chí ép Real chơi phòng ngự
Thật khó nói có bao nhiêu phần trong cuốn sách của Torres là đáng tin. Đó có thể là một phần trong cuộc chiến chính trị và tâm lý đằng sau bức màn nhung ở Bernabeu. Nhưng giáo án tập của Real Madrid quả thật được phản ánh qua lối chơi của họ trên sân. Về mặt chiến thuật, thành công của Mourinho dựa trên công thức phòng ngự hiệu quả và cơ động (vốn không phải là triết lý của Real). Trong đó, sự cân bằng giữa tính tổ chức của hàng thủ và việc chuyển đổi nhanh chóng từ phòng ngự sang tấn công là rất quan trọng.
Phòng ngự phản công là chiến thuật HLV bóng đá nào cũng biết, nhưng một số thống kê cho thấy Mourinho sẵn sàng hy sinh việc phản công nhanh để có thể phòng ngự chặt chẽ hơn. Trong 3 mùa giải qua, đội bóng của ông có số pha chặn đường chuyền của đối thủ thấp nhất ở các giải VĐQG họ thi đấu. Real Madrid mùa 2011-12 có 16,3 pha chặn đường chuyền của đối phương mỗi trận, trong khi mùa 2012-13 là 14,2. Một lý do khách quan là các đội bóng của Mourinho thường là đội cửa trên, nên ít phải cắt các đường chuyền hơn. Nhưng ngay cả Barcelona vẫn làm điều đó thường xuyên hơn Real, dù cầm bóng nhiều hơn tới 9,65% mỗi trận trong 2 mùa đó. Ở Premier League, khuynh hướng đó tiếp tục, Chelsea chỉ có 9,4 pha chặn đường chuyền mỗi trận mùa này, dù đứng thứ 6 về tỉ lệ cầm bóng.
Những con số đó cho thấy các đội bóng của Mourinho rất miễn cưỡng trong các tình huống đánh chặn mạo hiểm. Một pha chặn đường chuyền của đối phương thường đòi hỏi cầu thủ phòng ngự phải mạo hiểm một chút, di chuyển ra khỏi vị trí mang tính tổ chức của anh. Nếu anh ta thất bại, các khoảng trống sẽ mở ra cho đối thủ. Vì thế, có thể tin rằng nhận xét của Torres về việc Mourinho bị ám ảnh bởi phòng ngự không phải là quá lời. Ông nhấn mạnh việc duy trì cự ly đội hình, không cho đối phương có khoảng trống, kỷ luật chiến thuật và ngay cả các cầu thủ tấn công cũng phải tham gia phòng ngự.
Mourinho tái tạo chiến thuật phòng ngự Catenaccio cho Inter
Mourinho đã nhiều lần bày tỏ quan điểm của ông về kỷ luật chiến thuật và tính tổ chức của một đội bóng. Sau khi Inter đánh bại Barcelona 3-2 sau 2 lượt bán kết để vào chung kết Champions League 2009-10 bằng lối chơi catenaccio, nhất là trong trận lượt về ở Camp Nou, vào lúc họ chỉ còn 10 người trên sân, Mourinho nói: “Chúng tôi không muốn có bóng vì Barcelona sẽ gây sức ép và cướp lại. Tôi không bao giờ muốn một cầu thủ chạy ra khỏi vị trí của anh ta trên sân. Họ cũng không muốn chúng tôi có bóng, vậy thì cứ để họ cầm bóng”.
Không phải ai cũng làm như thế. Arsene Wenger chẳng hạn, trong nhiều phương diện là sự đối lập hoàn toàn với Mourinho. Arsenal của ông có 18,2 pha chặn đường chuyền mỗi trận mùa này, chỉ kém Hull City, và họ đứng đầu về tỉ lệ cầm bóng, với 58,6% trung bình mỗi trận. Dễ hiểu thôi, Pháo thủ chơi mạo hiểm và ngẫu hứng hơn nhiều.
Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là Mourinho thụ động. Ít có HLV nào khuyến khích lối chơi quyết liệt như ông, và Chelsea đang đứng thứ 6 về số pha tắc bóng trung bình mỗi trận mùa này. Sự khác biệt nằm ở chỗ những tình huống giành lại bóng đó phải đảm bảo diễn ra ở vị trí an toàn của cầu thủ. Ưu tiên số 1 của Mourinho luôn là phòng ngự, một chiến binh có thể bỏ thanh gươm, nhưng không bao giờ bỏ lá chắn.
Torres tiết lộ trong các buổi tập, sau những phiên tập truyền thống và trận đấu thật, 4 đấu với 4 hoặc 6 đấu với 6, Mourinho sẽ yêu cầu tập thêm và đích thân giám sát các buổi tập nhằm giúp đội bóng tăng cường khả năng gây sức ép, hợp tác trong phòng ngự và các phương án tập thể khép chặt đường vào khung thành. Trong một số buổi tập, ông sẽ tập trung các cầu thủ tấn công bên trong vòng cấm địa đội nhà, sau đó họ sẽ phải cùng nhau di chuyển như một khối tổng thể để khóa chặt các khoảng trống. Cũng tương tự như thế, họ sẽ được yêu cầu tập xử lý những pha phản công.
Torres cũng nói đó là điều đã khiến Mourinho mất ghế ở Real Madrid, trong khi các chiến thuật tấn công của ông thì tương đối đơn giản. Nhiều cầu thủ Real than phiền rằng HLV của họ thiếu các bài tập để thiết lập những mảng miếng tấn công đa dạng hơn. Nhắc lại năm 2010, khi Mourinho mới tới Madrid, Torres viết: “Trong suốt mùa hè, ông ấy không hề cho đội tập một bài tập tấn công cụ thể nào”. Nhưng Mourinho rất cương quyết. Đó là công thức đã giúp ông chiến thắng khắp nơi, và ông sẽ không thay đổi. Trong chuyến du đấu trước mùa giải năm 2010 tới Los Angeles, Mourinho nói: “Không ai trong lịch sử bóng đá chơi bọc lót và bóp nghẹt các khoảng trống hoàn hảo như Inter”.
Mourinho thậm chí ép Real chơi phòng ngự
Thật khó nói có bao nhiêu phần trong cuốn sách của Torres là đáng tin. Đó có thể là một phần trong cuộc chiến chính trị và tâm lý đằng sau bức màn nhung ở Bernabeu. Nhưng giáo án tập của Real Madrid quả thật được phản ánh qua lối chơi của họ trên sân. Về mặt chiến thuật, thành công của Mourinho dựa trên công thức phòng ngự hiệu quả và cơ động (vốn không phải là triết lý của Real). Trong đó, sự cân bằng giữa tính tổ chức của hàng thủ và việc chuyển đổi nhanh chóng từ phòng ngự sang tấn công là rất quan trọng.
Phòng ngự phản công là chiến thuật HLV bóng đá nào cũng biết, nhưng một số thống kê cho thấy Mourinho sẵn sàng hy sinh việc phản công nhanh để có thể phòng ngự chặt chẽ hơn. Trong 3 mùa giải qua, đội bóng của ông có số pha chặn đường chuyền của đối thủ thấp nhất ở các giải VĐQG họ thi đấu. Real Madrid mùa 2011-12 có 16,3 pha chặn đường chuyền của đối phương mỗi trận, trong khi mùa 2012-13 là 14,2. Một lý do khách quan là các đội bóng của Mourinho thường là đội cửa trên, nên ít phải cắt các đường chuyền hơn. Nhưng ngay cả Barcelona vẫn làm điều đó thường xuyên hơn Real, dù cầm bóng nhiều hơn tới 9,65% mỗi trận trong 2 mùa đó. Ở Premier League, khuynh hướng đó tiếp tục, Chelsea chỉ có 9,4 pha chặn đường chuyền mỗi trận mùa này, dù đứng thứ 6 về tỉ lệ cầm bóng.
Những con số đó cho thấy các đội bóng của Mourinho rất miễn cưỡng trong các tình huống đánh chặn mạo hiểm. Một pha chặn đường chuyền của đối phương thường đòi hỏi cầu thủ phòng ngự phải mạo hiểm một chút, di chuyển ra khỏi vị trí mang tính tổ chức của anh. Nếu anh ta thất bại, các khoảng trống sẽ mở ra cho đối thủ. Vì thế, có thể tin rằng nhận xét của Torres về việc Mourinho bị ám ảnh bởi phòng ngự không phải là quá lời. Ông nhấn mạnh việc duy trì cự ly đội hình, không cho đối phương có khoảng trống, kỷ luật chiến thuật và ngay cả các cầu thủ tấn công cũng phải tham gia phòng ngự.
Mourinho tái tạo chiến thuật phòng ngự Catenaccio cho Inter
Mourinho đã nhiều lần bày tỏ quan điểm của ông về kỷ luật chiến thuật và tính tổ chức của một đội bóng. Sau khi Inter đánh bại Barcelona 3-2 sau 2 lượt bán kết để vào chung kết Champions League 2009-10 bằng lối chơi catenaccio, nhất là trong trận lượt về ở Camp Nou, vào lúc họ chỉ còn 10 người trên sân, Mourinho nói: “Chúng tôi không muốn có bóng vì Barcelona sẽ gây sức ép và cướp lại. Tôi không bao giờ muốn một cầu thủ chạy ra khỏi vị trí của anh ta trên sân. Họ cũng không muốn chúng tôi có bóng, vậy thì cứ để họ cầm bóng”.
Không phải ai cũng làm như thế. Arsene Wenger chẳng hạn, trong nhiều phương diện là sự đối lập hoàn toàn với Mourinho. Arsenal của ông có 18,2 pha chặn đường chuyền mỗi trận mùa này, chỉ kém Hull City, và họ đứng đầu về tỉ lệ cầm bóng, với 58,6% trung bình mỗi trận. Dễ hiểu thôi, Pháo thủ chơi mạo hiểm và ngẫu hứng hơn nhiều.
Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là Mourinho thụ động. Ít có HLV nào khuyến khích lối chơi quyết liệt như ông, và Chelsea đang đứng thứ 6 về số pha tắc bóng trung bình mỗi trận mùa này. Sự khác biệt nằm ở chỗ những tình huống giành lại bóng đó phải đảm bảo diễn ra ở vị trí an toàn của cầu thủ. Ưu tiên số 1 của Mourinho luôn là phòng ngự, một chiến binh có thể bỏ thanh gươm, nhưng không bao giờ bỏ lá chắn.
