Bóng đá Georgia (kỳ 2): Khi chủ tịch trở thành kẻ cắp ở CLB

» Châu Âu

KINH KHA • 20:25 ngày 09/06/2024

Không chỉ là nạn nhân của bọn mafia, những người làm bóng đá ở Georgia nhiều khi lại chính là “những người bạn” của... mafia khi nhiều CLB là nơi rửa tiền của chúng.

Thậm chí, 2 vị chủ tịch của CLB Dinamo Tbilisi còn sẵn sàng biển thủ công quỹ của đội bóng để cho vào túi riêng. Tham nhũng, biển thủ, mua chuộc, rửa tiền... đã trở thành “chuyện thường ngày” trong nền bóng đá Georgia.

KHÔNG ĐƯỢC PHÉP VÔ ĐỊCH

Giống như các nền bóng đá khác từng thuộc Liên Xô, bóng đá Georgia "ra riêng", gia nhập UEFA và FIFA như một thành viên mới vào năm 1992. Ngay lập tức, CLB nổi tiếng nhất ở nơi này là Dinamo Tbilisi trở thành "vô đối". Đến nay, đấy vẫn là CLB duy nhất trong toàn bộ lịch sử bóng đá châu Âu đoạt chức VĐQG 10 lần liên tiếp.

Không có gì lạ, bởi kể cả khi còn thuộc về bóng đá Liên Xô, Dinamo Tbilisi đã là một thế lực đáng nể, là chiếc nôi của bóng đá kỹ thuật trong làng cầu Soviet. Ngoài Dynamo Kiev danh tiếng, bóng đá Liên Xô chỉ có một đại diện khác từng đăng quang ở đấu trường 3 Cúp châu Âu, đấy chính là Dinamo Tbilisi, đội bóng của những David Kipiani, Vitali Daraselia, Ramaz Shengelia, Alexander Chivadze lừng lẫy danh tiếng.

Trước khi đoạt Cúp C2 châu Âu năm 1981, Dinamo Tbilisi từng đè bẹp nhà vô địch châu Âu Liverpool (lúc Liverpool đang ở đỉnh cao danh vọng) với tỷ số 3-0 trước 100.000 khán giả nhà. Vì sao đội Dinamo Tbilisi nổi tiếng không thật sự thành công ở giải Vô địch Liên Xô, đấy lại là cả một câu chuyền dài, nặng về chính trị.

Georgia là quê hương của Joseph Stalin. Không những vậy. Ông trùm an ninh và mật vụ dưới thời Stalin, Lavrenty Beria, cũng là người Georgia. Đấy là nguyên nhân vì sao Dinamo Tbilisi... không thể vô địch Liên Xô.

Huyền thoại bóng đá Boris Paichadze từng viết trong hồi ký: "Có lần, tôi nói với Beria, rằng sẽ tuyệt vời biết bao nếu như người ta nhớ đến Dinamo Tbilisi như một đội bóng từng vô địch Liên Xô. Ông ta lập tức quát vào mặt tôi: Đồ ngốc. Hãy học cách bằng lòng với vị trí số 2 hoặc số 3. Nhà vô địch dĩ nhiên phải đến từ Moscow hoặc Kiev. Thế là tôi hiểu ra vì sao trong thời của mình, chúng tôi từng 3 lần về nhì, 3 lần về ba và 3 lần vào chung kết Cúp quốc gia nhưng không một lần đăng quang, ở bất cứ giải nào".

Paichadze là cầu thủ nổi tiếng nhất tại Tbilisi trong thời kỳ ấy. Về sau, ông từng huấn luyện Dinamo Tbilisi trong một thời gian ngắn. Bây giờ, SVĐ quốc gia của Georgia được đặt theo tên của cựu cầu thủ này. Hồi ký của Paichadze giúp giới hâm mộ bên ngoài hiểu thêm vì sao mãi đến năm 1964, tức là 11 năm sau khi Stalin qua đời và Beria bị hành quyết, Dinamo Tbilisi mới lần đầu tiên đoạt chức vô địch bóng đá Liên Xô.

TAN HOANG VÌ THỦ PHẠM TỪ BÊN TRONG

Hãy trở lại với "đặc sản kỹ thuật" của bóng đá Georgia. Kakha Kaladze không phải là ngôi sao duy nhất mà nền bóng đá này giới thiệu sau khi Liên Xô sụp đổ. Tại Hà Lan, huyền thoại Johan Cruyff từng khen một tiền đạo của Ajax Amsterdam trong mùa bóng 1997/98: "Đấy là tiền đạo duy nhất trong khoảng chục năm đáp ứng được những yêu cầu chuyên môn theo triết lý Ajax. Anh ta phải phối hợp nhuần nhuyễn với tiền vệ, chuyền thật chính xác từ trung lộ ra hai cánh, phải biến những quả tạt thành bàn với hiệu suất cao, phải biết cầm bóng đột phá, và phải ghi được mỗi mùa ít nhất 25 bàn thắng".

Nên nhớ, thời điểm 1997-1998 là lúc Ajax đang ngự trị ở đỉnh cao, với chức vô địch Champions League 1995 hãy còn nóng hổi. Nhưng tiền đạo mà Cruyff hết lời khen ngợi không phải là bất cứ ai trong danh sách vô địch Champions League của Ajax. Đó là cầu thủ người Georgia, Shota Arveladze.

Ngoài Arveladze, bóng đá Georgia còn có Georgi Demetradze, Georgi Kinkladze, Levan Kobiashvili, đều là danh thủ trong làng bóng châu Âu. Và tất nhiên, không thể thiếu Kakha Kaladze. Trong một khoảng thời gian ngắn mà có ngần ấy ngôi sao, kể cũng không tồi đối với một nền bóng đá tạm gọi là nhỏ với chỉ khoảng 5 triệu dân như Georgia.

Nhưng rồi, bóng đá Georgia nói chung cũng như Dinamo Tbilisi nói riêng vẫn không có chút thành công trên đấu trường châu lục. Không còn Beria hoặc Stalin nữa, nhưng bóng đá Georgia trong thời kỳ hiện đại lại càng tan hoang bởi những thủ phạm ngay từ bên trong. Tham nhũng, biển thủ, mua chuộc, rửa tiền... thôi thì không thiếu bất kỳ "môn" nào.

Ngay lần đầu tiên được chào đón ở đấu trường 3 Cúp châu Âu, năm 1993, Dinamo Tbilisi đã tạo scandal. Họ gặp Linfield ở vòng loại Champions League và bại lộ âm mưu mua chuộc trọng tài người TNK. UEFA lập tức loại Dinamo Tbilisi ra khỏi mọi sinh hoạt của bóng đá châu Âu trong mùa ấy.

Đấy là chuyện của bóng đá. Còn trên lĩnh vực kinh tế, nhà cải cách Givi Targamadze từng tố cáo: "Mafia Georgia đã che giấu ít nhất 28 triệu USD/năm qua các hoạt động mờ ám của CLB Dinamo Tbilisi. Họ nhập khẩu dầu hỏa và hạt giống ngũ cốc mà không phải đóng thuế xu nào, qua CLB này". Những gì Targamadze tố cáo nhanh chóng chìm vào quên lãng bởi có một thực tế rành rành trong bối cảnh "tranh tối tranh sáng" ở Georgia: nếu là đề tài tham nhũng, rửa tiền hoặc hối lộ thì dân chúng không quan tâm vì đâu có gì là lạ!

NHỮNG VỊ CHỦ TỊCH THÍCH ĐỤC KHOÉT

Merab Zhordania

Ngoài chuyện bị loại khỏi làng bóng đá châu Âu vì âm mưu hối lộ trọng tài, Dinamo Tbilisi còn bị cấm cửa trong một sự kiện khác, rất hy hữu: họ bị CLB "nhỏ xíu" Mretebi tố cáo... giựt nợ. Chỉ trong một thời gian ngắn, Dinamo Tbilisi bán Kobiashvili, Levan Tskitishvili và Alexander Iashvili sang Freiburg (Đức), Rati Aleksidze sang Chelsea (Anh), Kaladze sang Dynamo Kiev, Demetradze và Mikhail Ashvetia sang Alania (Nga). Đấy đều là các hảo thủ, thậm chí là ngôi sao như Kaladze hoặc Demetradze. Nhưng ngân quỹ của CLB thì luôn trống rỗng.

Vì tình cờ đọc báo, một quan chức của đội hạng Tư Mretebi biết rằng cầu thủ Kinkladze mà họ từng đào tạo đang nức tiếng ở Manchester City bên Anh. Đội này lập tức tìm Dinamo Tbilisi đòi tiền, vì theo một hợp đồng trước đó, Dinamo Tbilisi mua lại Kinkladze của Mretibi, và phải trả tiếp 8,5% số tiền chuyển nhượng nếu lại bán Kinkladze cho đội khác.

Chỉ có khoảng 2 triệu USD, nhưng Dinamo Tbilisi không cách nào trả nổi. Khi hồ sơ tố cáo được gửi lên UEFA và FIFA thì mới vỡ lẽ: Dinamo Tbilisi không hề nhận được bất cứ xu nào sau hàng loạt vụ chuyển nhượng ầm ĩ. Tiền không chảy vào túi riêng của chủ tịch Bermukha Ratiani, thì còn đi đâu?

Ratiani bị bắt. Người kế nhiệm Merab Zhordania cũng bị bắt. Cảnh sát điều tra và công bố: trong khoảng 3 năm, chỉ riêng Zhordania đã biển thủ ít nhất 10 triệu USD của CLB Dinamo Tbilisi. Số tiền gian lận của Ratiani thì phức tạp đến nỗi người ta cứ phải điều tra mãi, và chẳng bao giờ thống nhất được những con số.

Chỉ biết, càng điều tra thì càng đi vào mê hồn trận, khi hóa ra những vị tai to mặt lớn ở Dinamo Tbilisi đều có liên quan đến Tổng thống Eduard Shevarnadze, đến cả Roman Abramovich, Boris Berezovsky, thậm chí cả Tổng thống Nga Boris Yeltsin.

Những mối quan hệ chính trị cực kỳ phức tạp làm bẹp dúm sự phát triển của bóng đá Georgia, chúng tôi sẽ đề cập trong kỳ tới. Nhưng ở đây, hãy tạm kết luận: một khi hồ sơ của cảnh sát đã ghi rõ loại chủ tịch như Zhordania chính là... kẻ cắp của CLB, thì Dinamo Tbilisi nói riêng cũng như làng bóng Georgia nói chung còn gì hy vọng.

Lúc bị bắt giữ, Zhordania đang là... HLV trưởng ĐTQG Georgia. Còn sau khi đóng tiền tại ngoại, ông ta leo lên đến ghế chủ tịch LĐBĐ Georgia. Bây giờ, Zhordania đã chán bóng đá Georgia, ông sang Hà Lan mua lại CLB Vitesse Arnhem và nghiễm nhiên làm ông chủ kiêm chủ tịch CLB này. Trong những ngày này, đâu có gì là lạ khi phe đối lập tố cáo bộ trưởng Kakha Kaladze từng quan hệ với giới mafia Georgia!

(Còn tiếp)