Tây Ban Nha từng giống như một phiên bản được mô-đi-phê của Barca.Ý tưởng để Tây Ban Nha chuyển sang chơi tiqui-taca, hay nói cụ thể hơn là chuyển sang chiến thuật xem kiểm soát bóng là sống còn, là của cố HLV Luis Aragones, nhưng đó là ý tưởng được truyền cảm hứng từ Barca của Van Gaal, Frank Rijkaard, và xa hơn là Johan Cruyff. Đến khi Pep Guardiola lên dẫn dắt Barca, 

Rồi tiqui-taca được đẩy lên một tầm cao mới, Vicente del Bosque, người lên thay Aragones sau EURO 2008, hiểu rằng chẳng lý gì ông lại phải vật vã đi tìm một con đường mới cho đội tuyển.

Cốt lõi của Tây Ban Nha trong giai đoạn 2008-2012 chính là các cầu thủ Barca. Phần còn lại là những người có thể chơi được theo kiểu Barca (Silva, Villa thời họ còn đá cho Valencia), và những người có thể hỗ trợ tốt nhất cho các cầu thủ đó (ví dụ tiền vệ trụ Marcos Senna của Villarreal). 

Sau 2010, với sự xuất hiện của Jose Mourinho ở Real Madrid, Tây Ban Nha có thêm thứ gia vị mới là tính tổ chức ở hàng thủ. Nhưng dù thế nào, “món chính” vẫn là tiqui-taca. Đó chính là phần “xương cốt” để từ đó các HLV đắp thêm da thịt và tạo ra hình hài mà họ mong muốn.

Nhưng khi chất tiqui-taca ở Barca cứ phai mờ dần sau từng năm kể từ khi Pep Guardiola rời Nou Camp, Tây Ban Nha cũng trở nên mất phương hướng. Họ thực tế đã và đang trở lại với hình ảnh của những ngày khổ đau xưa, tức chỉ là một tập hợp của nhiều cá nhân giỏi chứ không phải một tập thể mạnh, bởi thiếu một chất keo kết dính các cá nhân với nhau. 

“Đỉnh cao” của tình trạng mất phương hướng là khi Del Bosque cố thuyết phục Diego Costa bỏ Brazil để khoác áo Tây Ban Nha, và quyết xây dựng lối chơi của La Roja quanh cầu thủ này.

Del Bosque đã phải trả giá đắt bằng thảm bại ở World Cup 2014. Nhưng liệu ông có thể làm khác? Các CLB ở La Liga vẫn thể hiện được sức mạnh ở đấu trường châu Âu, nhưng đó là thứ sức mạnh mà Del Bosque không thể vay mượn. Real Madrid vô địch Champions League, nhưng trong đội hình của họ, chỉ có Sergio Ramos đá chính ở Tây Ban Nha. 

Atletico Madrid cực khó bị đánh bại, nhưng Del Bosque không thể bắt các ngôi sao ở La Roja chơi bóng theo kiểu không có ngày mai như Diego Simeone đang làm. Tệ hơn cả, Barca, hồn cốt của Tây Ban Nha, bây giờ đã bỏ tiqui-taca để sống nhờ một bộ ba Nam Mỹ.

Tây Ban Nha vẫn là một trong những ứng viên sáng giá nhất cho chức vô địch EURO 2016. Trong tay Del Bosque là một tập hợp gồm nhiều cá nhân xuất sắc; đặc biệt, hàng tiền vệ của họ vẫn được đánh giá là hàng tiền vệ chất lượng nhất châu Âu ở thời điểm này. Nhưng như đã phân tích, để có thể chuyển biến từ một tập hợp những cá nhân xuất sắc thành một tập thể mạnh, các đội bóng cần một dạng “chất kết dính”. 

Với tiqui-taca, Tây Ban Nha từng sở hữu một chất keo như thế. Nhưng ở Hè này, Del Bosque quyết định để “chất keo” ấy ở nhà, vì nó đã hết hạn sử dụng.

Trong kỳ EURO cuối cùng trước khi giải nghệ, Del Bosque đã có một hành động rất dũng cảm là quyết tâm thay đổi. Đúng hơn là đẩy nhanh quá trình thay đổi. Ở World Cup 2014, Tây Ban Nha thất bại vì thay đổi nửa vời (tiqui-taca kết hợp với Diego Costa), và thiếu sự linh hoạt để làm khác đi khi phương án A thất bại. 

Tới EURO 2016, Tây Ban Nha có thể ra sân với ít nhất 4 phương án chiến thuật. Khi cần tấn công thì tấn công triệt để. Khi cần phòng ngự thì phòng ngự quyết liệt. Thậm chí có thể chuyển hẳn sang lật cánh đánh đầu nếu hoàn cảnh yêu cầu.

Nếu Tây Ban Nha có thể chuyển đổi linh hoạt và hợp lý giữa các phương án ấy, nếu các ngôi sao của họ lên tiếng đúng lúc, La Roja vẫn là một đội bóng rất khó bị đánh bại, và đủ sức vươn tới đỉnh cao. Chỉ có điều, nếu bạn chờ đợi một Tây Ban Nha với “chất” riêng nhưng Tây Ban Nha của 2008 hay 2012, thì bạn nhiều khả năng sẽ phải thất vọng...