Cuộc cách mạng mới nhất của bóng đá là mô hình số 9 ảo. Tuy nhiên, sau 12 tháng, có vẻ như cuộc cách mạng đó chỉ là một bình minh giả tạo, khi ngày càng nhiều đội bóng lớn từ chối vị trí đó.
Khi Pep Guardiola chuẩn bị chào đón Robert Lewandowski đến với Bayern Munich cự phách của ông, những số 9 truyền thống đang có cuộc phản công ấn tượng.
Robert Lewandowski sẽ đến Bayern trong mùa giải tới?
Sơ đồ số 9 ảo có lẽ xuất phát từ năm 2007. Với quá nhiều chấn thương trên hàng tiền đạo, HLV của AS Roma khi đó là Luciano Spaletti đã sử dụng Francesco Totti trong vai trò này với sơ đồ 4-6-0. Kể từ đó đến nay, số 9 ảo đồng nghĩa với Barcelona, Pep Guardiola và Leo Messi. Di sản lớn nhất của Pep ở Barcelona là những chiếc cúp, nhưng cũng quan trọng không kém là triết lý bóng đá của ông.
Với nguồn cảm hứng từ Johan Cruyff, số 9 ảo vĩ đại cuối cùng trước Totti, Pep đã tìm ra cách khai thác tối đa tài năng của Messi với phong cách tiqui-taca của ông. Chịu ảnh hưởng từ cả Marcelo Bielsa và Cruyff, sơ đồ 4-3-3 của Pep đã mang tới những thành công vang dội. Với 2 hậu vệ cánh dâng cao, Sergio Busquets chơi như một libero và Messi được các cầu thủ đá cánh hỗ trợ, nó có thể trở thành 3-4-3, khiến người ta nhớ lại thời Barca thời Dream Team do Cruyff dẫn dắt.
Khi Messi lùi lại hàng tiền vệ và 2 cầu thủ đá treo cánh dạt vào trung lộ, nó có thể trở thành 4-4-2, tận dụng khả năng tổ chức và kiến tạo của Messi. Khi Messi lùi lại hàng tiền vệ và 2 cầu thủ treo cánh giữ nguyên vị trí, nó trở thành 4-6-0 với sức mạnh siêu việt ở tuyến giữa.
Có 3 yếu tố chủ chốt dẫn tới thành công của sơ đồ số 9 ảo tại Barca thời Pep. Một: tài năng đa dạng của Messi, trong cả đi bóng, chuyền bóng và dứt điểm. Hai: sự ăn ý khó ai sánh được giữa Messi, Andres Iniesta và Xavi. Các tam giác là nền tảng của tiqui-taca, với những pha triển khai chuyền bóng hướng lên bởi các bộ ba cầu thủ. Lịch sử bóng đá có lẽ chưa được chứng kiến bộ 3 nào như bộ 3 của Barca. Cuối cùng và cực kỳ quan trọng: vai trò của các cầu thủ chạy cánh. Với Thierry Henry và Samuel Eto’o, 2 bên cánh của Messi là 2 tiền đạo chuyển đổi, mỗi người đều có khả năng dạt vào trung lộ đá như một tiền đạo thực thụ khi Messi lùi lại, khiến các hậu vệ đối phương bối rối và những hàng thủ tan vỡ.
Đối phó với Messi luôn là nỗi đau đầu với các hậu vệ trên thế giới
Tốc độ và khả năng di chuyển liên tục của Neymar, Alexis Sanchez và Pedro đang đóng vai trò tương tự hiện giờ. Không có gì ngạc nhiên khi hầu hết các đường kiến tạo của Messi là qua khe giữa hậu vệ phải và trung vệ đối phương. Không hiểu, hoặc hiểu nhưng không thực hiện được vai trò như của Pedro trong các sơ đồ số 9 ảo là lý do chính khiến nhiều HLV và đội bóng thử nghiệm mô hình này đã thất bại.
Những trận đấu đáng chán của TBN ở EURO 2012 là một ví dụ điển hình. Với David Villa chấn thương, Torres sa sút và các tiền đạo khác chưa có nhiều kinh nghiệm ở ĐTQG, Del Bosque đã sử dụng Cesc Fabregas như một số 9 ảo, dẫn tới việc TBN cầm bóng rất nhiều, nhưng lại không tạo ra được sức sát thương thực sự.
Vấn đề của TBN là 2 mặt: thiếu khoảng trống và sự xuyên phá. Với nhiều BLV, giải pháp rõ ràng là phải sử dụng Torres, Negredo, hoặc Soldado để TBN có thể có một cách tiếp cận khác trên hàng công.
Tuy nhiên, vấn đề thực sự nằm ở các lựa chọn cầu thủ chạy cánh và 2 tiền vệ trung tâm của Del Bosque. Với việc sử dụng Iniesta và Silva 2 bên cánh, ông đã chất đống những tiền vệ kỹ thuật trên sân, nhưng lại không có những người chơi đơn giản, trực diện và tốc độ. Silva, Iniesta và Cesc đều có khuynh hướng tự nhiên là một số 10 và có quá nhiều người như thế đương nhiên ảnh hưởng tới khả năng xuyên phá của TBN.
Tình hình thêm phức tạp khi Del Bosque dùng cả Busquets lẫn Xabi Alonso, khiến Xavi không thể nhận bóng từ các trung vệ và tổ chức lối chơi. TBN khi đó có 6 cầu thủ kiến tạo có thể đứng sát nhau chỉ trong một bán kính 20 mét, nhưng lại không có tay săn bàn đích thực nào.
Nếu Del Bosque loại ra 1 trong 2 tiền vệ trung tâm nói trên, chuyển Iniesta vào lại trung lộ và sử dụng các cầu thủ chạy cánh thứ thiệt, Pedro và Jesus Navas, số 9 ảo của ông hẳn đã lợi hại hơn nhiều. Điều này bộc lộ rõ ở trận gặp BĐN tại vòng tứ kết. Sau 90 phút tiqui-taca mà chẳng thể đe dọa đối phương, việc Navas có mặt trên sân đã ngay lập tức đẩy nhanh tốc độ trong lối chơi của TBN và tạo ra nhiều cơ hội trong hiệp phụ.
Nhưng do TBN quá mạnh so với phần còn lại, rốt cuộc Del Bosque vẫn kết thúc giải đấu với chức vô địch. Trong trận chung kết, khả năng lên công về thủ của hậu vệ cánh Jordi Alba đã bù đắp cho việc thiếu các tiền vệ cánh đích thực. Nhưng sự chỉ trích ngày càng lớn với những trận đấu của TBN gần đây đã khiến Negredo, một số 9 đích thực, được đá chính nhiều hơn.
Alvaro Negredo trong màu áo Man City
Với nhiều người, điều này xác nhận rằng số 9 ảo chỉ là một ảo tưởng. Thành công với Guardiola chỉ bởi tình cờ số 9 ảo của ông cũng là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới. Để sơ đồ số 9 ảo thành công, cầu thủ chơi ở vị trí đó phải là một thiên tài. Những thử nghiệm ở Premier League cho tới giờ nói chung là đã thất bại, dù đó là Jonjo Shelvey ở Swansea hay Andre Schuerrle ở Chelsea, bởi một lý do đơn giản: họ không phải là Messi.
Nhiều cầu thủ lớn có thể xuất sắc ở vị trí số 9 ảo, với một hệ thống và những người hỗ trợ thích hợp. Cesc tỏ ra là người thay thế xứng đáng cho Messi ở Barcelona. Neymar có lẽ cũng thế. Wayne Rooney cũng là một thử nghiệm đáng xem, nhưng anh sẽ cần những đồng đội ở vị trí tiền vệ trung tâm và chạy cánh hay hơn bây giờ rất nhiều.
Điều đó giải thích tại sao nhiều HLV miễn cưỡng trong việc loại bỏ sơ đồ tiền đạo cổ điển để chuyển sang số 9 ảo: mô hình mới đòi hỏi quá nhiều nhân tố để thành công. Nếu bạn đã có sẵn một chiếc bánh ngon và chỉ phải phủ kem lên đó, thì hãy nghĩ tới số 9 ảo. Còn nếu không, tốt nhất là hãy cải thiện cái bánh của bạn đã.
Số 9 ảo đòi hỏi những tiền vệ trung tâm cực kỳ thông minh, sáng tạo và có thể giữ bóng trong chân, các tiền vệ cánh tốc độ và chăm chỉ, một triết lý nhất quán cầm bóng nhiều và chơi đẹp, đồng thời, số 9 ảo phải là một cầu thủ tấn công toàn diện ở đẳng cấp thế giới. Nếu như bạn đã có trong tay một đội hình như thế, thì có lẽ là sơ đồ nào cũng sẽ dẫn tới chiến thắng.
Ngược lại, một số 9 truyền thống có thể giúp bạn có một chiến thắng mà không cần tất cả những điều rườm rà kia. Zlatan Ibrahimovic, Robert Lewandowski và Radamel Falcao đều đã chứng minh điều đó. Ở Premier League, bộ đôi số 9 cổ điển người Bỉ, Romelu Lukaku và Christian Benteke, cũng đang làm điều tương tự cho Everton và Aston Villa, những đội không có cả Xavi lẫn Pedro.
Chiến thuật bóng đá là những vòng xoắn ốc và bất chấp sự nổi lên hiện giờ của số 9 ảo, các tiền đạo đích thực sẽ không bao giờ tuyệt chủng. Bóng đá cũng là một trò chơi nặng về kết quả, và các tiền đạo đích thực mới là những lời đảm bảo chắc chắn nhất cho một kết quả tích cực.
