Tháng 12/2016. Chinese Super League sau vài năm mới nổi đang bước vào thời kỳ hoàng kim. Một loạt sao như Paulinho, Ramires, Ezequiel Lavezzi, Gervinho, Hulk, Burak Yilmaz, Jackson Martinez đã chơi cho các CLB Trung Quốc. Tiếp theo là các sao bự hơn như Carlos Tevez, Axel Witsel, Javier Mascherano, Yannick Carrasco và Alexandre Pato.

Trong khi đó, Fabio Cannavaro, Luiz Felipe Scolari, Manuel Pellegrini và Andre Villas-Boas là những HLV nổi tiếng của giải đấu. Oscar đang ở giữa mùa giải thứ năm tại Chelsea. Anh đã chơi hơn 200 trận cho CLB, đã vô địch Premier League và Europa League. Anh cũng đã có 48 lần khoác áo ĐT Brazil. Và ở tuổi 25, đang bước vào thời kỳ đỉnh cao, một lời đề nghị đến từ Shanghai SIPG đã đưa anh về phương Đông. Tháng 12/2023. Chinese Super League (CSL) chỉ còn là một giải đấu rỗng tuếch, không còn những cái tên đình đám.

Bây giờ chúng ta đang nói về Fran Merida, Jurgen Locadia, Joao Carlos Teixeira – và đó là những tên tuổi lớn hơn của giải đấu. Bạn có thể đã nhắc đến Marouane Fellaini một tháng trước, nhưng anh ấy vừa dừng chuyến phiêu lưu ở Trung Quốc. Sự cạn kiệt tài năng trong 7 năm qua không có gì đáng kinh ngạc. Mọi ngôi sao đã nhảy tàu, tìm kiếm môi trường bóng đá tốt hơn, tiền tốt hơn hoặc cả hai. Tất cả mọi người, nghĩa là, ngoại trừ một người đàn ông. Oscar năm nay 32 tuổi. Anh vừa giành được chức vô địch Trung Quốc thứ 4 trong sự nghiệp nhưng không mấy phô trương. Anh vẫn chỉ có 48 lần khoác áo ĐT Brazil và vẫn đang chơi ở Trung Quốc.

Đó là một trong những con đường sự nghiệp khó hiểu nhất của bóng đá hiện đại. Tại sao một cầu thủ bóng đá tài năng như Oscar lại đánh đổi UEFA Champions League để lấy một thứ tương đối mù mờ? Tại sao anh lại làm điều đó ở độ tuổi trẻ như vậy thay vì đợi đến khi 20 tuổi như hầu hết các tuyển thủ ưu tú vẫn làm? Và tại sao, ngay cả khi anh cảm thấy buộc phải đưa ra quyết định đó, lại không quay trở lại châu Âu sau 2 hoặc 3 năm, củng cố di sản của mình trong bóng đá cấp CLB và cố gắng quay trở lại ĐT Brazil? Anh vẫn đang làm gì ở giải VĐQG Trung Quốc?

Ở đây chúng ta không thực sự ở trong lĩnh vực bí ẩn cao độ. Công bằng mà nói, có một chủ đề chung cho các câu trả lời cho những câu đố này. Nhưng việc đào sâu về tiền bạc có thể hơi giản lược, che khuất các sắc thái của câu chuyện. Điều đáng ghi nhớ ngay từ đầu là Oscar đã xuất sắc như thế nào trong những ngày đầu đó. Anh bùng nổ ở Brazil trong màu áo CLB Internacional vào năm 2011, ghi 10 bàn thắng ở giải VĐQG và nhận được nhiều lời khen ngợi từ báo chí địa phương. Tạp chí Placar đã đưa anh lên trang bìa ngay sau sinh nhật thứ 20 của anh và gọi anh là “Xavi của đồng cỏ”.

Anh không phải là một tay kiểm soát nhịp điệu sâu sắc như Xavi và cũng không phải là một tiền vệ kiến thiết lối chơi thuần túy, mặc dù thường xuyên khoác áo số 10 cho CLB và ĐTQG. Anh khẳng định mình ở Chelsea với pha lập công ấn tượng vào lưới Juventus nhưng không phải là một tay săn bàn bùng nổ. Không, Oscar là cầu thủ con lai. Anh cầm bóng giỏi và thực hiện những pha chạy chỗ cuối cùng trong vòng cấm một cách thông minh, nhưng anh cũng có tính hủy diệt và siêng năng về mặt chiến thuật. Anh ta ép đối phương như một con quỷ. Anh ta không chuyên về những pha bóng vĩ đại mà khiến mọi thứ chảy quanh mình. 

Điều đó đặc biệt đúng với ĐT Brazil - anh có suất đá chính chắc chắn cho Selecao từ năm 2012 đến 2014, và nhận được nhiều lời khen ngợi từ những người tiền nhiệm Zico và Kaka trong mùa giải 2014/15, khi Chelsea vô địch Premier League dưới thời Jose Mourinho. Phải thừa nhận rằng sau đó phong độ của Oscar đã sa sút. Anh ấy, giống như hầu hết các cầu thủ Chelsea, gặp khó khăn trong mùa giải tiếp theo. Và khi Antonio Conte đến Stamford Bridge vào mùa hè 2016, Oscar bị đẩy ra rìa và bắt đầu cân nhắc các lựa chọn của mình. 

Atletico Madrid, Juventus, Inter và AC Milan nằm trong số những CLB theo đuổi. “Tôi đã suýt gia nhập Atletico nhưng Chelsea từ chối bán tôi” anh nói vào năm 2021. “Họ yêu cầu 50 hoặc 60 triệu euro và không ai trả nhiều như vậy vào thời điểm đó. Sau đó có một lời đề nghị từ Trung Quốc. Đó không phải là một quyết định dễ dàng, nhưng tôi đã ngồi trên băng ghế dự bị đủ lâu”.

Shanghai SIPG - sau đã đổi tên thành Shanghai Port vào năm 2021 - đã trả 60 triệu euro (khi đó là khoảng 52 triệu bảng) cho Oscar. Tiền lương của anh được cho là vào khoảng 24 triệu euro một năm sau thuế; các báo cáo vào thời điểm đó ước tính rằng mức tăng lương là 400%. Nó khiến anh trở thành một trong những cầu thủ được trả lương cao nhất trong bóng đá thế giới. “Trung Quốc có sức mạnh tài chính đáng kinh ngạc và đôi khi đưa ra những lời đề nghị khó từ chối”, Oscar thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn năm 2017. Còn HLV Conte nói: “Thị trường Trung Quốc là mối nguy hiểm cho tất cả các đội bóng trên thế giới”.

Không khó hiểu tại sao Joe Average lại bị ảnh hưởng bởi số tiền đó. Mọi thứ trở nên u ám hơn một chút khi chúng ta nói về một người đã nhiều lần trở thành triệu phú và khả năng kiếm tiền ở bóng đá châu Âu đang tăng lên chứ không hề giảm đi. Có một câu hỏi không thể tránh khỏi ở đây: bạn thực sự cần giàu đến mức nào?

Có một bối cảnh văn hóa để xem xét. Giống như rất nhiều cầu thủ bóng đá Brazil, Oscar lớn lên trong nghèo khó. Cha anh qua đời trong một vụ tai nạn giao thông khi anh mới 3 tuổi. Mẹ của anh, Sueli, đã một mình nuôi nấng Oscar và hai chị gái của anh, kiếm sống bằng nghề bán quần áo tại nhà. Bóng đá là sự cứu rỗi - không chỉ cho anh mà còn cho những người anh yêu thương.

Tất nhiên, thể thao tràn ngập những câu chuyện xui xẻo và những câu chuyện về sự phung phí của cải. Tiền biến mất nhanh chóng. Các cầu thủ bóng đá Brazil thường chu cấp cho mạng lưới người thân và bạn bè khổng lồ. Bao nhiêu là đủ để đảm bảo sự thoải mái cho các thế hệ mai sau? Trong trường hợp không có con số chính xác về lượng tiền, thì khái niệm “nhiều hơn” có lẽ là câu trả lời hợp lý nhất. Hoặc ít nhất là không phức tạp nhất. Oscar phải công nhận điều này. “Tất cả các cầu thủ đều muốn kiếm tiền để giúp đỡ gia đình”, anh nói trong cuộc phỏng vấn năm 2017 đó. “Khi quyết định đến đây, tôi đã nghĩ đến gia đình nhiều hơn là sự nghiệp của mình.”

Tuy nhiên, ở giai đoạn đó, Oscar có vẻ khá chắc chắn rằng đây chỉ là chuyện tạm thời. “Tôi hy vọng rằng trong 2 hoặc 3 năm nữa tôi có thể trở lại một đội bóng lớn ở châu Âu,” anh nói. “Điều tôi thích nhất là chơi ở đẳng cấp cao. Tôi vẫn còn trẻ. Tôi có thể quay lại”. Nhưng anh đã không làm thế. Oscar gia hạn hợp đồng vào tháng 12/2019, ký thêm 5 năm. Xét về mặt thời điểm, đây là một bước đi thiên tài. Một tháng sau, chính phủ Trung Quốc áp đặt mức lương cá nhân là 3 triệu euro một năm đối với các cầu thủ nước ngoài ở CSL. Do đó, đội ngũ ngôi sao của giải đấu bị suy giảm nhanh chóng. Tuy nhiên, Oscar vẫn nhận mức lương hàng năm là 24 triệu euro.

Tuy nhiên, hãy nhìn nó từ góc độ nghề nghiệp và bạn sẽ thắc mắc về cam kết “chơi ở cấp độ cao” của anh ấy. Oscar đã giành được 2 danh hiệu CSL, nhưng hầu như không ai ngoài châu Á được chứng kiến anh thi đấu trong 7 năm. Một cầu thủ đá chính trong mọi trận đấu của Brazil tại World Cup 2014 đã không hề được triệu tập kể từ khi rời Chelsea.

Thật vậy, cuộc phỏng vấn năm 2021 đó đã đưa ra một nhận xét hơi u sầu về chính chủ đề này. Oscar nói: “Khi tôi chấp nhận lời đề nghị từ Trung Quốc, tôi biết rằng mình sẽ không được chú ý và bị loại khỏi ĐT Brazil. Phải mất một thời gian tôi mới chấp nhận được điều đó. Bất cứ khi nào tôi không được triệu tập vào đội hình, tôi sẽ xem danh sách các cầu thủ được triệu tập. Tôi biết tôi giỏi hơn một số người trong số họ”.

Tite, người đã huấn luyện Brazil từ năm 2016 đến năm 2022, đã chọn cầu thủ từ các câu lạc bộ CSL trong thời gian đó. Paulinho và Renato Augusto là những người thường xuyên. Nhưng cả hai đều đã từng làm việc với Tite trước đây - không giống như Oscar. “Có một định kiến lớn đối với những cầu thủ chơi ở Trung Quốc. Nó không nên như vậy”, anh nói.

HLV người Bồ Đào Nha Vitor Pereira đã phụ trách Shanghai SIPG từ tháng 12/2017 đến tháng 12/2020. Ông có lý do chính đáng để giải thích về tác động của Oscar đối với đội bóng - và đối với bóng đá Trung Quốc nói chung. Ông có những kỷ niệm đặc biệt khó quên về mùa giải 2018, khi Oscar truyền cảm hứng cho CLB giành chức VĐQG đầu tiên, ghi 12 bàn và kiến tạo 19 bàn nữa.

Pereira nói: “Khi có phong độ tốt, Oscar có thể biến đổi trận đấu. Đôi khi ở Trung Quốc, các cầu thủ cố gắng chống lại khả năng bẩm sinh bằng bạo lực, nên cậu ta thường phải đối phó với điều đó, nhưng cậu ta có phẩm chất vượt trội. “Bạn cũng cần một cá tính mạnh mẽ để hiểu được những hạn chế của đồng đội và giúp họ phát triển. Nếu bạn đến đó với thái độ đúng đắn, bạn sẽ kết bạn và giúp đỡ người khác tiến bộ. Đó là những gì Oscar đã làm. Anh ấy đã làm được rất nhiều điều cho câu lạc bộ trong những năm qua.”

Quan điểm đó được lặp lại bởi Edward Still, người từng là trợ lý cho người kế nhiệm Pereira, Ivan Leko. Ông nói, Oscar không chỉ ở đó để thư giãn và nhận séc lương. “Thái độ làm việc thật tuyệt vời. Chắc chắn Oscar phải chịu một trách nhiệm lớn, từ góc độ giới truyền thông và NHM. Chúng tôi cũng có vài ngôi sao người bản địa, nhưng không ai ở đẳng cấp của cậu ta. Mọi ánh mắt đều đổ dồn vào cậu ta mọi nơi, mọi lúc. Oscar đã nhận trách nhiệm đó một cách nghiêm túc. Cậu ta là người cởi mở, dễ nói chuyện và dễ huấn luyện. Oscar còn hơn cả chuyên nghiệp, điều này có tác động lớn đến mọi người”.

Thật dễ dàng để tưởng tượng những căng thẳng đang gia tăng trong một đội có sự chênh lệch về tài năng và mức lương như vậy. Tuy nhiên, Oscar đã xua tan được điều đó. “Cậu ta là một phần của phòng thay đồ, không hề xa cách hay tách biệt khỏi phần còn lại của đội. Tất nhiên, có sự khác biệt về chất lượng đôi khi khiến cậu ta thất vọng. Mọi người đều biết anh ấy đã từng chơi cho Chelsea và là một cầu thủ đẳng cấp thế giới. Oscar giỏi hơn những người khác đến nỗi các tuyển thủ Trung Quốc nhận ra rằng điều đó cũng tốt cho họ. Cậu đã mang lại chất lượng cho đội và việc quảng bá rộng rãi hơn”, Still nói thêm.

Still cho biết gia đình Oscar đã ổn định và hạnh phúc ở Thượng Hải. “Đó là một nơi tuyệt vời để sống. Các con của cậu ta đang học ở những trường học thực sự tốt. Cậu ta thích nghi rất tốt với cuộc sống ở Thượng Hải. Vợ con Oscar cũng thích nơi đó và họ có rất nhiều bạn bè. Nếu không thích thì cậu ta đã không ở lâu đến thế”.

Oscar cho biết nhiều CLB bên ngoài Trung Quốc đã liên lạc với anh trong những năm gần đây. Đầu năm 2023, khi gã khổng lồ Brazil Flamengo đề nghị cho mượn anh trong thời gian giải Trung Quốc nghỉ thi đấu. Pereira là HLV của đội bóng này và ông mong muốn có một cuộc tái hợp. Pereira giải thích: “Tôi đã cố gắng đưa Oscar trở lại Brazil. Điều đó suýt xảy ra nhưng phía Trung Quốc nói không. Họ sợ mất cậu ta. Họ muốn giữ Oscar ở lại, ngay cả khi không thi đấu. Họ sợ anh ấy sẽ không quay lại nữa nên Oscar mất nhiều tháng ngồi không chờ mùa giải mới”.

Một năm trước đó cũng có sự quan tâm từ Barcelona. Oscar không giấu giếm việc chuyển đến Camp Nou sẽ hấp dẫn anh. “Thật tuyệt khi một CLB lớn tìm kiếm bạn. Đó sẽ là một cơ hội tuyệt vời và rất tốt cho sự nghiệp của tôi”. Nhưng sau đó trong cuộc phỏng vấn, anh lại nói: “Tôi vẫn còn hợp đồng ở đây và Thượng Hải đã làm rất nhiều điều cho tôi”. 

Rõ ràng, Oscar có tiếc nuối nhưng không có gì khác xảy ra, ngoại trừ một động thái bất ngờ vào tháng 1 tới, khi Oscar sẽ hết hạn hợp đồng với Shanghai Port vào tháng 11/2024. Nhưng khi đó Oscar sẽ 33 tuổi. Có thể nói rằng ước mơ được chơi cho ĐT Brazil một lần nữa tan thành mây khói. Tuy nhiên, nhiều người tin rằng Oscar vẫn đủ thể lực để chơi ở châu Âu. Rõ ràng,  có sự khác biệt giữa bóng đá Trung Quốc và châu Âu về nhịp độ, cường độ và sức mạnh, và anh sẽ phải mất vài tuần để bắt kịp tốc độ, nhưng Oscar vẫn có thể chơi bóng ở đẳng cấp cao.

Bản thân Oscar cũng nghĩ thế: “Với thể hình và phong cách chơi bóng của mình, tôi nghĩ mình có cơ hội lớn để trở lại chơi cho một CLB lớn ở châu Âu. Tất nhiên, điều trớ trêu là nếu Oscar gia nhập một đội bóng được đá Champions League - và thi đấu tốt - điều đó sẽ khiến anh bị chế nhạo. Nó sẽ chỉ củng cố thêm niềm tin rằng anh đã hy sinh quá nhiều tài năng của mình cho số dư ngân hàng. Pereira nói: “Cậu ta đã từ bỏ một phần sự nghiệp của mình, nhưng đó là một cách suy nghĩ rộng rãi. Đến tháng 12/2024, sẽ là 8 năm hoang dã của Oscar tại Trung Hoa”.

Thật dễ dàng để cộng tổng thu nhập của anh ấy trong thời gian đó. Việc tìm ra mức độ mà con số đó biện minh cho việc từ bỏ sự cạnh tranh ưu tú - đặc biệt là trong một thời gian dài như vậy - là một nhiệm vụ khó khăn hơn nhiều.