Sau một thời gian dài được ưa chuộng bậc nhất tại Bundesliga, sơ đồ 4-2-3-1 đang dần đánh mất vị thế độc tôn. Có thể dễ dàng nhận ra điều này nếu nhìn vào BXH lượt đi Bundesliga 2013/14. Trong 4 đội bóng đang dẫn đầu là Bayern, Leverkusen, M’gladbach và Dortmund chỉ có duy nhất Dortmund là đang sử dụng sơ đồ 4-2-3-1. Điều này khác với mùa giải trước khi cả Bayern, Dortmund và Schalke là những đội sử dụng sơ đồ 4-2-3-1 đã cán đích ở 3 trong 4 vị trí cao nhất.

Sự khác biệt được thể hiện tại Bayern . Đội bóng xứ Bavaria dù đang rất thành công ở mùa trước với cú ăn ba cùng HLV Heynckes nhưng BLĐ Bayern vẫn quyết định chọn Guardiola để trao niềm tin bởi theo như GĐTT Sammer thì họ muốn “hướng tới một lối chơi an toàn và một thành công bền vững hơn”. Với Guardiola và sơ đồ 4-1-4-1, Bayern còn vững vàng hơn cả mùa giải lịch sử 2012/13 khi vô địch mùa Đông với 14 trận thắng, 2 trận hòa. Trong khi ở lượt đi mùa trước, họ thắng 13, hòa 3 và để thua 1 trận.

Nhưng màn trình diễn thất vọng của Dortmund, đội bóng mạnh đang sử dụng sơ đồ 4-2-3-1 mới cho thấy sự thất thế của sơ đồ này. Trong cả lượt đi Bundesliga 2013/14, Dortmund thua 5 trận thì có tới 4 trận họ bị khuất phục trước Bayern, Leverkusen, M’gladbach và Hertha, những đội bóng không sử dụng sơ đồ 4-2-3-1.

Trước Bayern (0-3), họ thua về khả năng kiểm soát bóng và tận dụng cơ hội. Trước hai đội bóng yếu hơn là M’gladbach (0-2) và Hertha (1-2), Dortmund cũng không áp đặt được lối chơi. Điểm yếu trong khả năng phòng ngự của Dortmund cũng bị 2 đội bóng này khai thác triệt để với những pha phản đòn tốc độ, khiến đội bóng vùng Ruhr không kịp trở tay. Trong khi thất bại 0-1 trước Leverkusen đến khi đội bóng áo vàng không thể làm chủ được cuộc chơi.

5 trận thua trong lượt đi Bundesliga 2013/14 so với 6 trận thua ở cả mùa 2012/13, Dortmund rõ ràng đã tụt hậu. Có 1001 lý do để lý giải cho những thất bại nhưng có lẽ chẳng phải ngẫu nhiên mà 4/5 đội bóng đã khuất phục Dortmund lại là những đội không sử dụng sơ đồ 4-2-3-1. Đáng nói hơn, đó đều là những đội đã từng sử dụng 4-2-3-1 ở những mùa trước và họ biết phải làm thế nào để đánh vào những điểm yếu trong cách bố trí đội hình này.

Trong bóng đá, sự phát triển của các sơ đồ chiến thuật như một vòng quay. Mỗi một sơ đồ khi được dựng lên đều có những điểm mạnh yếu rõ ràng và không sơ đồ nào là “bất khả chiến bại”. 4-2-3-1 không nằm ngoài quy luật này và sau quãng thời gian thịnh, nó đang đứng trước nguy cơ thoái trào.

Thực tế thì 4-2-3-1 từng được đánh giá rất cao, đặc biệt là với 4 cầu thủ tấn công, đội bóng sử dụng sơ đồ này thường đưa đối thủ vào các tình huống 3 đấu 2 để tìm kiếm bàn thắng. Nhưng điểm yếu dễ nhận thấy của 4-2-3-1 nằm ở khả năng phòng ngự, nhất là ở 2 biên khi các hậu vệ cánh thường xuyên đơn độc trong các tình huống phản đòn của đối thủ. Để có thể hạn chế tối đa điểm yếu trong khâu phòng ngự thì các đội bóng phải chơi pressing trong đó những tiền vệ cánh phải hoạt động hết công suất. Điều này đòi hỏi họ phải có những cầu thủ chạy cánh công thủ toàn diện và dàn cầu thủ có nền tảng thể lực tốt.

Thực tế thì việc chơi pressing trong suốt một mùa giải là điều không tưởng, đặc biệt là với những đội bóng tham gia nhiều đấu trường bởi nền thể lực của họ sẽ bị bào mòn. Việc Dortmund hay Schalke  liên tục phải đối mặt với những chấn thương ở giai đoạn lượt đi mùa giải này cũng chính là hậu quả từ lối chơi pressing mà họ sử dụng trong thời gian dài trước đó. Chính lối chơi đòi hỏi rất nhiều thể lực này khiến cho các đội bóng khi áp dụng thường xuyên phải đối mặt với khó khăn. Khó khăn dễ nhận thấy nhất là từ những chấn thương và xa hơn chính là bị động trong việc xác định thời điểm bung sức trong mùa giải. 

Bayern đã nhận thấy điều này và sự thay đổi của họ đã cho thấy sự tỉnh táo của BLĐ đội bóng xứ Bavaria. Nếu không, Bayern khó có thể gặt hái được thành công tại lượt đi Bundesliga 2013/14.