Những năm đầu thập niên 1990, Colombia là một thế lực đáng gờm của bóng đá thế giới. Thật vậy, thời điểm ấy đội tuyển Colombia sở hữu một thế hệ đầy tài năng, hiện diện trong màu áo vàng là những quái kiệt như Carlos Valderrama, Rene Higuita hay những cầu thủ lừng danh như Faustino Asprilla, Freddy Rincón.

Trước thềm World Cup 1994, Los Cafeteros (biệt danh của đội tuyển Colombia) trải qua mạch 26 trận thăng hoa, chỉ thua vỏn vẹn 1 trận và đè bẹp đương kim á quân thế giới Argentina với tỷ số 5-0. Bởi vậy, khi nhận định Colombia vô địch giải vô địch thế giới trên đất Mỹ, Pele đã sai vì cái dớp… đoán toàn sai chứ không phải Vua bóng đá điên rồ.

Andres Escobar, nhân vật chính của câu chuyện ngày hôm nay cũng nằm trong thế hệ vàng ấy. Nếu Valderrama sắm vai nhạc trưởng, Asprilla lĩnh ấn tiên phong trên hàng công thì Escobar chính là thủ lĩnh hàng phòng ngự. Ở tuổi 27, anh đang ở đỉnh cao phong độ và được gã khổng lồ AC Milan săn đuổi. 

Cần nói thêm, AC Milan lúc ấy là nhà vô địch Champions League 1993/94, sau khi đè bẹp Barcelona, đội bóng được biết đến với cái biệt danh Dream Team dưới sự dẫn dắt của Johan Cruyff với tỷ số 4-1 trong trận chung kết. Đó không phải là AC Milan điêu tàn của ngày hôm nay.

Nhưng ngay ở trận đấu mở màn hành trình chinh phục cúp vàng thế giới, với vị thế ứng cử viên vô địch mà Pele phong tặng, Colombia nhanh chóng nhận ngay một gáo nước lạnh ngắt từ Romania, với trận thua 1-3. Nếu thua ở lượt trận tiếp theo, Colombia sẽ bị loại.

Từ quê nhà, nơi đang bị các băng đảng buôn má túy lũng đoạn rộ lên thông tin những kẻ thua độ cay cú vì thua độ và sẵn sàng “xử” cả đội tuyển. Dưới những áp lực khủng khiếp ấy, Escobar và các đồng đội bước vào trận đấu với chủ nhà Mỹ, đội bóng trước đó chưa từng xuất hiện trên bản đồ bóng đá thế giới.

Với sự vượt trội về mặt lực lượng, Colombia áp đảo hoàn toàn về mặt thế trận, liên tục bắn phá khung thành đội tuyển Mỹ. Lần lượt Antony de Avila và Freddy Rincon đều được trao cơ hội ghi bàn và một lần bóng tìm đến cột dọc. Nhưng hơn 30 phút trôi qua, tỷ số trận đấu vẫn là 0-0.

Đến phút 35, xuất phát từ một đợt lên bóng bên cánh trái, John Harkes thực hiện quả tạt tầm thấp vào vòng cấm địa, nhắm đến vị trí của Eric Wynalda. Nhưng bóng không thể đến vị trí của chân sút này, với khả năng phán đoán của một thủ lĩnh, Escobar lao về cắt bóng.

Nhưng cú cắt bóng này không thật sự tốt, bóng lao thẳng vào lưới trước ánh mắt bất lực của thủ thành Oscar Cordoba vì đã di chuyển lỡ trớn và sự ngỡ ngàng của giới mộ điệu toàn cầu. Escobar ôm đầu, chừng như muốn bật khóc ngay trên sân.

Sau bàn thua này, các cầu thủ áo vàng rơi tõm vào hố sâu khủng hoảng. Họ chơi bóng một cách bệ rạc và để cho đội chủ nhà đang đạt tới đỉnh điểm sự hưng phấn quần cho tơi tả. Và điều gì phải đến cũng đã đến, phút 52, xuất phát từ cú tỉa bóng đầy cảm giác của đồng đội, Earnie Stewart thoát xuống tâng bóng nhẹ nhàng nhân đôi cách biệt. 

Đến những phút cuối cùng của trận đấu, Los Cafeteros mới có được bàn thắng danh dự do công của cầu thủ vào thay người Adolfo Valencia. Tất nhiên, chừng đó là chưa đủ và đội tuyển Colombia vẫn bị loại. Cả đất nước Colombia như phát rồ còn Escobar trở về với hai chữ “tội đồ” đè nặng trên vai.

Andres kiên quyết đối mặt với tất cả bất chấp những người thân ra sức khuyên can anh. Franciso Maturana là một trong số đó. HLV của đội tuyển Colombia nói với cậu học trò đau khổ của mình: “Hãy hết sức cẩn thận. Đường phố là một nơi cực kỳ nguy hiểm. Ở đó người ta đâu còn giải quyết mọi chuyện bằng nắm đấm nữa, chúng dùng súng từ lâu”. 

Ngày 2/7/1994, Andres đến quán bar El Indo và bị một nhóm người chọc ghẹo, sỉ nhục về pha phản lưới nhà. Ngồi một chút, anh quyết định rời khỏi quán và tiếp tục bị một nhóm khác miệt thị. Anh tức giận, cố giải thích đấy chỉ là một “tai nạn thuần túy” và đã có nhiều mâu thuẫn sau đó diễn ra.

3 giờ sáng ngày 3/7, thông tin về một vụ xả súng bên ngoài một quán bar ở Medellin được truyền đi trên toàn quốc gia lẫn thế giới. Nạn nhân còn ai khác ngoài Andres Escobar. Đã có 12 phát súng được nghe thấy, 6 trong số đó đã ghim vào người Andres từ cự ly gần. Pamela Cascardo, vị hôn thê của Andres, cho biết cứ một tiếng súng vang lên, tay sát thủ lại hô “Vào!” như một bình luận viên thứ thiệt.

Cái chết của Andres Escobar ở quê nhà làm rúng động thế giới bóng đá. John Harkes, người chuyền bóng khiến Escobar phản lưới nhà, gọi cái chết của anh là “một tấn bi kịch ám ảnh”. BLV Scotland Alan Hansen công khai xin lỗi vì nhận định của mình sau khi trận đấu giữa Colombia và Mỹ kết thúc: “Anh ta đáng bị bắn bỏ bởi vì phạm một sai lầm như thế”.

Cái chết của Andres Escobar cũng đánh dấu một bước chuyển trong nỗ lực quét sạch tội phạm của Chính phủ Colombia. Và bây giờ, hơn 20 năm sau, khi những đường phố không còn tiếng súng, anh được xem là một người hùng, một biểu tượng của bóng đá Colombia.