Xin nhắc lại, đấy là chuyện của “một thời đã qua”. Khi mà cầu thủ nước nào chủ yếu chỉ chơi bóng ở nước đó thì không nói làm gì. Nhưng đến kỷ nguyên hiện đại, khi cầu thủ Brazil ồ ạt kéo ra nước ngoài (từng có thống kê: khoảng 10.000 cầu thủ trong một thời điểm bất kỳ), quê hương bóng đá lại bị xem là “vùng sâu, vùng xa” cuối cùng dành cho các vũ công samba.
Espana 1982 là cột mốc đầu tiên mà đội tuyển Brazil dự VCK World Cup với các cầu thủ trở về từ CLB nước ngoài (Falcao từ Roma và Dirceu từ Atletico Madrid). Cho đến khi Brazil lọt vào chung kết ở 3 kỳ World Cup liên tiếp (1994, 1998, 2002) thì sự có mặt của các cầu thủ trở về từ Serie A, Bundesliga, Ligue 1, La Liga đã rất quen thuộc. Ngoài ra la các ngôi sao trở về từ Hà Lan, Bồ Đào Nha, thậm chí... Nhật Bản. Nhưng tuyệt nhiên không có cầu thủ của Premier League khoác áo Brazil dự World Cup trước thế kỷ 21.
Bây giờ, số lượng cầu thủ Brazil chơi bóng ở những giải VĐQG lớn tại châu Âu (không kể Premier League) vẫn cứ bình thường. Thống kê trong năm ngoái: có 19 cầu thủ Brazil tại La Liga (so với con số 23 trong mùa bóng 2001/02). Ở Serie A là 30 (mùa bóng 2001/02 là 36). Ở Ligue 1 là 20 (trước đây 29). Ở Bundesliga là 23 (trước đây 14). Duy có Premier League là biến động hẳn. Edu của Arsenal là cầu thủ Brazil duy nhất xuất hiện ở Premier League trong mùa bóng 2001/02. Năm ngoái, có đến 21 cầu thủ Brazil ở Premier League.
Số lượng cầu thủ trở về từ Premier League trong danh sách đội Brazil ở vài giải đấu gần đây bỗng tăng vọt là điều hiển nhiên. Có 6 cầu thủ tại Copa America. Cũng có 6 cầu thủ tại World Cup 2018. Premier League dẫn đầu về quân số trong hàng ngũ Brazil ở cả hai giải đấu này.
Không nhất thiết phải đi tìm một sự tương đồng nào đó trong cách chơi của “Selecao” và Premier League, khi mà tình trạng “Anh hóa” của đội tuyển Brazil trong vài năm nay là quá rõ ràng. Thật ra, ngay tại Premier League thì cách chơi của Liverpool, Manchester City, Chelsea... đã khác nhau rồi. Làm gì có sự tương đồng giữa những Pep Guardiola, Juergen Klopp, Maurizio Sarri, hoặc... Marco Silva. “Lối chơi của Premier League”, ở một mức độ nào đó, là khái niệm vô nghĩa trong thời buổi này. Nhưng, văn hóa bóng đá của Premier League, và của Brazil, thì không mất đi. Và đấy có thể là chỗ mấu chốt trong sự loay hoay của một Brazil không còn “văn hóa bóng đá Brazil” hiện nay.
Pep Guardiola hoặc Juergen Klopp có thể làm nên lối chơi đặc trưng cho Man City hoặc Liverpool. Họ có thể thay đổi chất lượng chuyên môn nơi đội bóng của mình, bằng những cầu thủ mà họ thấy phù hợp, bất kể nguồn gốc các cầu thủ ấy. Nhưng họ, hoặc bất cứ nhà chuyên môn nào khác, không thể làm thay đổi văn hóa bóng đá ở Premier League. Bởi văn hóa bóng đá là do quảng đại quần chúng, do cách thưởng lãm bóng đá của cổ động viên, quyết định.
Dân Anh muốn xem nỗ lực đến mức tận cùng của các cầu thủ, muốn thưởng thức lối chơi đồng đội. Dân Brazil muốn thấy sự hoa mỹ mang màu sắc trình diễn, nơi các cá nhân. Họ không bao giờ quên được Zico, Socrates, cho dù đấy chỉ là những người thất bại. Bây giờ, khán giả Brazil la ó, dù suy cho cùng thì Brazil tại Copa America 2019 đâu đã thất bại! Và dù không thể cho rằng Roberto Firmino hoặc Gabriel Jesus chưa nỗ lực hết sức (họ đang quyết liệt cạnh tranh chỗ đứng với nhau, hời hợt thế nào được). Đấy không phải là đội Brazil mà dân Brazil muốn xem, thế thôi. Vấn đề là HLV Tite muốn hướng đến sự hài lòng của khán giả nhà, hay nên kiên định làm việc của ông?
