Việc ĐT Iceland gây nên tiếng vang tại EURO 2016 rồi World Cup 2018 là một hiện tượng kỳ vĩ thực sự bởi đảo quốc nằm ở giáp vòng Cực Bắc này chỉ có dân số chưa đến 400.000. Tuy nhiên, Iceland không phải là xứ sở duy nhất tạo ra điều kỳ diệu bóng đá. Ở cấp độ CLB, có một xứ sở khác, đại diện bởi một CLB, đã khiến tín đồ túc cầu giáo sững sờ hơn 100 năm qua. Đó là xứ Basque.
Xứ Basque là vùng lãnh thổ nằm vắt giữa Pháp và Tây Ban Nha, lãnh thổ chủ yếu nằm ở Tây Ban Nha, nép mình ở phía tây dãy núi Pyrenees hùng vĩ. Tương tự xứ Catalan, xứ Basque cũng chịu nhiều sự kìm kẹp va đàn áp từ chính quyền trung ương Tây Ban Nha dưới thời Franco. Và một trong những cách để người xứ Basque chứng minh cho sức sống mãnh liệt là bóng đá, thông qua đội bóng có tên Athletic Bilbao.
Về bề dày lịch sử, Bilbao không thể so sánh với Barca. Tuy vậy, đội bóng này lại có giá trị rất riêng, chẳng riêng gì Barca mà bất kỳ đội bóng nào khác trên thế giới cũng không bao giờ sở hữu. Đó là một mô hình độc nhất vô nhị. Mô hình ấy được thể hiện ngay từ slogan của đội bóng: Con cantera y afición, no hace falta importación, nôm na là "Với những tài năng cây nhà lá vườn và người hâm mộ, chúng ta không cần người thiên hạ".
Diễn giải kỹ hơn, chính sách của Bilbao là chỉ sử dụng cầu thủ trưởng thành từ lò Lezama, lò đào tạo trẻ của đội bóng. Chính sách ấy tồn tại suốt 120 năm lịch sử đội bóng, tất nhiên để phù hợp hơn với xu thế của thời đại, chính sách được cơi nới thành sử dụng cầu thủ xứ Basque rồi gốc xứ Basque.
Athletic Bilbao là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của người xứ Basque
Thế nên, việc hai cầu thủ da màu Jonas Ramalho và Inaki Williams xuất hiện trong đội hình Bilbao đã tạo nên một cơn địa chấn trong làng bóng đá Tây Ban Nha, song thực chất hai cầu thủ này vẫn có bố hoặc mẹ là người gốc xứ Basque. Tất nhiên, dù cơi nới chính sách thì Bilbao vẫn là đội bóng thủ cựu nhất hành tinh.
Nhắc lại, nguồn tài nguyên để đội bóng này khai thác ở thời điểm này chỉ là dân số 3 triệu người. Vậy nhưng, Bilbao vẫn sống khỏe, sống tốt với 8 danh hiệu La Liga, 23 chức vô địch Cúp Nhà Vua và là 1 trong 3 đội bóng chưa từng xuống hạng từ khi La Liga thành lập (cùng Barcelona và Real Madrid).
Những năm trở lại đây, Bilbao vẫn cho thấy sức sống bền bỉ qua việc giành Siêu cúp Tây Ban Nha năm 2015 và đều đặn xuất khẩu những cầu thủ tài năng cho các đội bóng giàu có với mức phí chuyển nhượng cao. Mới nhất là trường hợp thủ thành Kepa Arrizabalaga vừa gia nhập Chelsea với mức phí chuyển nhượng kỉ lục ở vị trí đó - 80 triệu euro.
Lật ngược vấn đề, nếu các không bị các đội bóng lớn hút máu, Bilbao lúc này sẽ sở hữu đội hình gồm: Kepa, De Marcos , Laporte, Inigo Martinez, Yuri Berchiche; Javi Martínez , Ander Herrera ; Inaki Williams , Llorente , Muniain và Aritz Aduriz. Với đội hình như vậy, họ là thách thức cho mọi đội bóng lớn.
