Wenger vốn là một mẫu HLV “xây dựng”, ông ưa thích can thiệp vào các cấp độ đội trẻ, đào tạo họ trở thành những trụ cột cho CLB. Ông cũng giỏi đem về những ngôi sao thất sủng ở các đội bóng khác, và đưa họ tới một đỉnh cao mới. Nhưng có một thực tế: Giáo sư chưa bao giờ là một người thích thay đổi và thử nghiệm chiến thuật.

Nhìn lại kỷ nguyên của Wenger ở Arsenal, ông rất ít khi xáo trộn sơ đồ chiến thuật, chỉ thay đổi khi tình thế bắt buộc. 4-4-2 truyền thống từng mang đến thành công vĩ đại mùa 2003/04 đã phải rất lâu sau năm đó mới bị “khai tử”, trong hoàn cảnh sơ đồ 4-2-3-1 đã chứng tỏ sự toàn diện hơn nhiều. Khoảng hơn 5 năm nay, Wenger chỉ trung thành với 4-2-3-1, cho tới đêm hôm qua.

Trước Middlesbrough, lần đầu tiên sau 20 năm – kể từ trận đấu với Derby County vào vòng cuối cùng của mùa 1996/97, Arsenal trở lại chơi với sơ đồ 3 hậu vệ. Khi ấy, Wenger vẫn còn là một chiến lược gia lạ lẫm người nước ngoài. Nhưng bộ ba được ông sử dụng thời điểm đó – Martin Keown, Tony Adams và Steve Bould (nay là trợ lý của Wenger) – lừng lẫy hơn nhiều so với Gabriel Paulista hay Rob Holding của hiện tại, bởi vậy, có thể nói Giáo sư đã chơi một canh bạc lớn tại Riverside.

Sở dĩ một người cầu toàn như Wenger lại dám đánh bạc cũng bởi tình thế bắt buộc. Những thất bại (đặc biệt trên sân khách) đến ngày càng dày đặc, đỉnh điểm là trận thua Crystal Palace 0-3 đã khiến ông không thể ngồi yên được nữa. Cần phải làm một điều gì đó quyết đoán hơn thường lệ mới mong dập tắt những biểu ngữ tràn lan "Wenger Out" hay mới đây là "Wexit", và không gì hợp lý hơn là thử nghiệm hệ thống 3 hậu vệ đang được “lăng xê” mạnh mẽ bởi Chelsea và Tottenham.

Kết quả trận thắng 2-1 đêm qua chưa ấn tượng bằng màn ngược dòng 3-1 cách đây 20 năm, nhưng nếu như thời điểm đó sơ đồ 3 hậu vệ chỉ được Wenger xem như giải pháp tạm thời, thì nay nó có thể là một chiếc phao cứu sinh. Nó không chỉ đem đến hy vọng cứu vãn mùa giải của Arsenal, mà còn cứu cả tương lai của Wenger và tương lai lâu dài của Pháo thủ.

Thật vậy, trong bối cảnh sơ đồ 4-2-3-1 gần đây đã trở nên lạc hậu, Arsenal cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Từ một đội bóng tấn công sáng tạo, ngẫu hứng, mùa này các học trò của Wenger có quá nhiều trận bế tắc, thiếu ý tưởng. Vấn đề một phần là do tuyến giữa “thừa thợ thiếu thầy”, xuất phát từ chấn thương của Santi Cazorla, nhưng cũng bởi Wenger không còn khai thác tốt được những tiền vệ công như Mesut Oezil hay Aaron Ramsey.

3-4-3 (hay 3-4-2-1), vì thế là một giải pháp. Arsenal sẽ có nhiều miếng đánh đa dạng hơn với 2 cầu thủ chạy biên, đặc biệt là Alex Oxlade-Chamberlain, người chơi trực diện và mạnh mẽ hơn hẳn so với Hector Bellerin bên cánh phải. Ở giữa sân, Ramsey được trả lại vai trò box-to-box sở trường bên cạnh Granit Xhaka thay vì bị đẩy sang cánh phải hoặc đá hộ công. Sơ đồ 3 hậu vệ cũng chẳng xa lạ gì với Rambo, khi anh từng tỏa sáng trong hệ thống tương tự ở EURO 2016.

Nhưng hưởng lợi nhiều nhất vẫn là hai cầu thủ hộ công Alexis Sanchez và Oezil. Được bố trí chơi phía sau tiền đạo cắm Olivier Giroud, khoảng trống mênh mông trước mặt cho phép bộ đôi đến từ La Liga thỏa sức sáng tạo mà không lo bị đồng đội giẫm chân. Thực tế cho thấy, cả hai đã cùng nhau ghi bàn giúp Arsenal đánh bại Boro đêm qua.

Tất nhiên, bên cạnh những điểm tích cực vẫn có những hạn chế không tránh khỏi, bởi đây mới chỉ là lần thử nghiệm 3-4-2-1 đầu tiên của Wenger. Bellerin bị loại đã đành, Theo Walcott cũng khó có chỗ trong hệ thống mới này bởi khả năng hỗ trợ phòng ngự yếu. Nacho Monreal cũng không mạnh về tốc độ nên khó trở thành ngòi nổ bên cánh trái như Ox-Chamberlain bên đối diện, chưa kể kỹ năng tạt bóng của hậu vệ người Tây Ban Nha còn hạn chế.

Dẫu sao, thay đổi nào cũng phải chấp nhận những hy sinh, và nếu không muốn phải hy sinh chính chiếc ghế của mình, Wenger cần quyết đoán loại bỏ những cá nhân không còn phù hợp, cho dù họ có là công thần. Hướng đi mới với sơ đồ 3 hậu vệ đã cho thấy kết quả khả quan, chỉ còn chờ xem Giáo sư có dám thay đổi đến cùng hay không mà thôi.