Những ngày qua, vấn đề trọng tài đang trở nên tương đối nóng trên khắp các mặt báo cũng như các diễn đàn. Những tình huống cắt còi có phần thiếu chính xác của các trọng tài ở vòng 9 V.League đã ảnh hưởng khá nhiều đến kết quả các trận đấu.
Tất nhiên, trọng tài cũng chỉ là con người, còn sai lầm là một phần không thể thiếu của con người. Nhưng ở các trận đấu quốc tế, rất hiếm khi các trọng tài đưa ra quyết định sai lầm. Vậy điều gì giúp họ hạn chế được những quyết định có tính rủi ro cao như vậy?
Điều đầu tiên, họ có bước chuẩn bị rất kỹ trước trận đấu. Bước chuẩn bị này bao gồm 2 yếu tố là kỹ thuật và con người.
Các trọng tài Việt Nam đã sử dụng bộ đàm từ năm 2012 - Ảnh: Đức Cường
Kỹ thuật ở đây chính là những dụng cụ, công nghệ mới được áp dụng trong trận đấu. Bên cạnh những dụng cụ cơ bản như còi, bộ thẻ, bút, đồng xu (trọng tài chính) và cờ (trọng tài biên), những vị vua áo đen còn được trang bị thêm một số thiết bị hiện đại.
Bộ đàm đã được đưa vào sử dụng. Thiết bị này giúp các trọng tài và trợ lý liên lạc với nhau tốt hơn, đặc biệt là trong những tình huống khẩn cấp. Ở Việt Nam thì tổ trọng tài cũng đã được trang bị dụng cụ này từ năm 2012. Dù vậy, khi cần trao đổi về một pha bóng nhạy cảm (phạt đền, thái độ cầu thủ... ), các trọng tài, dù là Việt Nam hay quốc tế, đều chọn giải pháp tiến đến gần các trợ lý ở 2 đường biên.
Một dụng cụ quan trọng khác giúp thay đổi cuộc chơi là bộ thiết bị Goal-line. Bộ thiết bị này bao gồm cảm biến đặt ở ngay sau cột gôn cùng với một chiếc đồng hồ báo tín hiệu về cho các trọng tài trong những tình huống bóng lăn qua vạch vôi. Công nghệ này đã được áp dụng tại rất nhiều giải đấu lớn như Ngoại hạng Anh, World Cup, EURO. Do chi phí lắp đặt và bảo dưỡng khá tốn kém nên công nghệ này chưa được áp dụng tại Việt Nam.
Công nghệ Goal-line là một bước tiến quan trọng để giúp các trọng tài xử lý tình huống chính xác hơn
Nhưng yếu tố kỹ thuật cũng chỉ hỗ trợ một phần nào đó trước khi các trọng tài đưa ra quyết định. Để đảm bảo tính chính xác cho mỗi pha cắt còi, yếu tố con người cần phải được cải thiện song song trong mỗi trận đấu.
Tại các giải quốc gia, vấn đề vùng miền, gốc gác của các trọng tài luôn được cân nhắc trước tiên để đảm bảo tính công tâm của trận đấu.
Ở Anh, trọng tài Kevin Friend từng bị thuyên chuyển công tác trước trận đấu giữa Stoke City và Tottenham cách đây 1 tháng vì gia đình ông sống tại... Leicester. Dù không có một mối liên hệ nào thực sự rõ ràng, BTC Ngoại hạng Anh vẫn quyết định chỉ định trọng tài khác điều khiển trận đấu của Tottenham, ứng viên cạnh tranh chức vô địch với Leicester khi đó.
Trọng tài Kevin Friend là một người có thâm niên cầm còi nhưng cũng buộc phải thuyên chuyển công tác vì gia đình sống ở Leicester
Ngoài ra, vai trò của các trợ lý trọng tài cũng là hết sức quan trọng. Họ có một chuỗi các động tác đã được quy định sẵn để trong một khoảng thời gian nhanh nhất có thể truyền đạt thông tin tới các trọng tài chính như quấn cờ, chạy về vòng tròn giữa sân (công nhận bàn thắng), vẫy cờ nhanh (tình huống cần dừng trận đấu) hay đứng 1 chỗ, phất cờ (báo việt vị).
Trong các tình huống nhạy cảm, thay vì vội vàng đưa ra quyết định, trọng tài chính sẽ tiến tới trọng tài biên để trao đổi chứ không nói chuyện qua bộ đàm. Thứ nhất là để giữ tính bảo mật nội dung trao đổi, thứ hai là để đảm bảo nội dung trao đổi không bị hiểu sai do lỗi bộ đàm. Dù người đưa ra quyết định sau cùng vẫn là trọng tài chính nhưng việc nhận được tư vấn của trọng biên, những người có góc quan sát tốt hơn, sẽ giúp vị vua áo đen đưa ra phán quyết chính xác nhất.
Các trọng tài quốc tế rất thường xuyên trao đổi với những bậc tiền bối để trau dồi kinh nghiệm lẫn bản lĩnh
Cuối cùng, để trau dồi chuyên môn, các trọng tài châu Âu còn thường xuyên tham dự những buổi hội thảo, hay nói cách khác là "đi học". Cuối tháng 4 vừa qua, UEFA đã thuê hẳn một resort hạng sang ở ngoại ô Paris làm nơi tập huấn cho các trọng tài sẽ cầm còi tại EURO 2016. Ở đó, các trọng tài được rèn luyện thể lực, tìm hiểu về những thay đổi trong luật thi đấu cùng với đó là rất nhiều bài tập khác để "nâng cao tay nghề".
Thông qua những sự trau dồi liên tục như vậy, không khó hiểu khi các giải đấu tại châu Âu rất ít khi mắc phải những sai lầm.
