Trước khi bàn về cách chơi, hãy điểm qua vấn đề nhân sự trong hàng thủ Arsenal mùa này.

Shkodran Mustafi được đánh giá cao nhất. Đây là hậu vệ được Emery sử dụng nhiều nhất, và theo bảng điểm về phong độ của trang Whoscored thì Mustafi là cầu thủ xuất sắc thứ hai của Arsenal, sau mỗi Alexandre Lacazette. Vậy hãy nhìn vào số liệu chuyên môn của Mustafi: chuyền chính xác 82,4%; thắng 58,5% trong những pha tắc bóng; và thắng 61% trong những pha tranh chấp bóng bổng. Với một hậu vệ, đấy là những con số đáng lo hơn là đáng mừng. Điều đáng nói nhất về Mustafi là anh mắc lỗi cá nhân nhiều và rất hiếm khi tỏ ra ăn ý với các cầu thủ xung quanh.

Hồi đầu mùa, Laurent Koscielny vắng mặt khá lâu vì chấn thương. Anh trở lại và nhanh chóng tỏ rõ giá trị của một cựu binh già dặn kinh nghiệm. Anh biết mình phải làm gì. Nhưng ở tuổi 33, Koscielny đã mất hẳn tốc độ, và nhìn chung là không đáp ứng được những yêu cầu ngày càng khắc nghiệt của bóng đá hiện đại. Koscielny tuy biết mình phải làm gì, nhưng chẳng phải anh muốn làm gì cũng được. Và anh không thể thi đấu xuất sắc một cách ổn định. Rob Holding và Sokratis Papastathopoulos đều không đáng liệt vào hàng ngũ hảo thủ.

Trung vệ Arsenal, tóm lại, chỉ gồm bấy nhiêu. Các hậu vệ cánh của Arsenal đều có đặc điểm chung là công nhiều hơn thủ. Cũng còn tùy theo sơ đồ hoặc đấu pháp cụ thể mà định nghĩa vai trò của Hector Bellerin, Nacho Monreal, Ainsley Maitland-Niles, Sead Kolasinac, Stephan Lichtsteiner.

Sau 33 vòng ở Premier League, Emery lần lượt giới thiệu đến... 8 sơ đồ xuất phát khác nhau nơi Arsenal. Phổ biến nhất là 4-2-3-1: xuất hiện 15 lần (chưa tới phân nửa số trận). Kế đến là 3-4-2-1, với 7 lần xuất hiện và 3-4-3 (3 lần). Tất nhiên, đấy chỉ là “sơ đồ chết”, và ai cũng biết người ta thi đấu theo tình huống cụ thể trên sân. Nhưng, luôn có mối liên hệ chặt chẽ giữa sơ đồ chiến thuật với cách chơi, và điều này thì hoàn toàn độc lập với chuyện “đá theo tình huống”. Điều đáng lưu ý: trong các sơ đồ chiến thuật được Emery sử dụng nhiều nhất, cách phòng thủ với 4 hoặc 3 hậu vệ là rất khác nhau.

Về đẳng cấp, lực lượng phòng thủ của Arsenal vừa không đồng đều, vừa không có ai đáng gọi là ngôi sao hàng đầu. Cũng chẳng có chỗ tương đồng nào giữa các nhân sự trong hàng thủ Arsenal (như xuất phát điểm, trường phái, đẳng cấp kỹ thuật, tuổi đời...). Đấy vốn dĩ đã là một bất lợi lớn cho Emery trong việc xây dựng một cách chơi đồng bộ. Sau một thời gian dài chiêm nghiệm và mổ xẻ để tìm ra “con đường chiến thuật” của Emery, giới quan sát đành đi đến kết luận... ngược: “con đường Emery” là... không đi theo một con đường nào. Emery không thể, không muốn hay không cần một cách chơi cố định? Tùy ý mỗi người.

Chính Emery cũng đã nhiều lần thừa nhận đặc điểm chuyên môn này. Khi được hỏi về một chi tiết rất rõ ràng là ngôi sao tiền vệ Mesut Oezil rất hiếm khi được đá chính trong những chuyến làm khách của Arsenal, ông nói: “Đôi khi Oezil chấn thương. Đôi khi, chúng tôi cần chơi cách khác”. Và giới quan sát kết luận: “cách khác” của Emery thật ra chỉ là thận trọng hơn trên sân đối phương. Vấn đề ở đây là: “thận trọng” không hề đồng nghĩa với “chắc chắn”. Ngược lại, chính đặc điểm thay đổi cách chơi quá thường xuyên của Emery đã dẫn tới hệ quả là Arsenal yếu về phòng ngự. Một hàng thủ không ổn định (cả lối chơi lẫn nhân sự) thì khó có thể là hàng thủ mạnh. Việc luân phiên dùng đến 8 sơ đồ chiến thuật khác nhau (như đã nêu) là minh chứng cho điều này.

Kết quả cụ thể cũng đã chỉ ra rất rõ, rằng thành tích của Arsenal trong những chuyến làm khách là không cao. Và đấy chính là chỗ mâu thuẫn nực cười: khi Emery muốn Arsenal chơi thận trọng, thì họ phòng thủ... càng yếu. Đây có thể là trường hợp ngược lại của tình trạng “lấy công bù thủ”.

Trên sân nhà, Arsenal thường đá hay hơn, nhất là trong những trận đấu mà Oezil đá chính và phát huy giá trị sáng tạo. Đấy chính là những trận mà hậu vệ cánh của Arsenal do tấn công nhiều hơn nên “đẩy” được đối thủ trực tiếp của họ ở hai hành lang về phần sân đối phương. Đấy cũng là những trận đấu mà tiền vệ đối phương phải lo khống chế sự di chuyển thoải mái của Oezil, nên cũng không còn nhiều điều kiện để tấn công.

Oezil, trong suốt một thời gian dài, từng bị xem là “cái gai” trong mắt Emery. Không phủ nhận tài năng của cựu tuyển thủ Đức vô địch World Cup, nhưng Emery muốn Oezil phải gò mình vào kỷ luật chiến thuật (thay vì phát huy giá trị sáng tạo ở khu giữa sân). Có nghĩa, ông đánh đổi sở trường của một cầu thủ vào loại quan trọng nhất trong đội, để lấy sở đoản của anh ta. Tuân thủ kỷ luật nghĩa là Oezil phải hỗ trợ phòng ngự. Mà trong lĩnh vực phòng ngự, Oezil rất xoàng.

Đẳng cấp cá nhân không cao, lối chơi lại hay thay đổi, nhưng Emery thường phô bày nhược điểm phòng ngự của Arsenal, thay vì tìm cách che đi nhược điểm ấy. Dựa vào các số liệu thống kê, trang Whoscored đã đúc kết: Arsenal có 2 đặc điểm thuộc khung “rất yếu”. Một là ngăn cản đối phương tạo cơ hội ghi bàn (đặc điểm còn lại là tranh chấp bóng bổng).