Một cách để đánh giá thiên tài của cầu thủ Eursebio là ở BĐN, ông vẫn được coi là số 1, hơn hẳn Cristiano Ronaldo. Với tư cách là một nhân cách lớn, ông còn gây nhiều ấn tượng hơn nữa, khi giờ đây hàng triệu người sẽ tưởng nhớ ông trên toàn thế giới.

Tin tức về việc “Viên Ngọc Đen” qua đời sẽ gây ra đau buồn, nhưng đồng thời gợi lại những ký ức tuyệt đẹp. Ở tuổi 71, ông đã qua đời khá sớm theo các tiêu chuẩn hiện đại. Nhưng Eusebio đã sống một cuộc đời trọn vẹn như cách mà ông chơi bóng. Ông là Pele của châu Âu, là câu trả lời của BĐN cho câu hỏi George Best.

Lần đầu tiên tôi gặp Eusebio là ở cuộc tái ngộ của ông với Bobby Moore không lâu sau VCK World Cup 1966, giải đấu mà ông là Vua phá lưới với 9 bàn thắng dù BĐN thua Anh ở bán kết. Khi Bobby và tôi gọi mỗi người một ly bia, ông phẩy tay và đặt lên bàn một chai rượu whiskey Scotland cùng ba chiếc cốc. Chúng tôi đã ngồi cả đêm đó.

Trong một cuộc gặp tương tự với ông và Best vài năm sau trận chung kết Cúp C1 1968, trận mà ông ghi bàn từ chấm phạt đền nhưng Benfica bị Manchester United đánh bại, George đã dành cho Eusebio lời khen tặng giá trị nhất của ông: “Thằng cha này uống khá đấy”.

Được xem Eusebio chơi bóng là một diễm phúc. Được ngồi uống với ông là một niềm vui lớn. Người ta sẽ than khóc cho ông, nhưng sẽ nhớ về ông với những nụ cười, từ Manchester tới Lisbon.

Nobby Stiles đã được HLV ĐT Anh khi đó, Alf Ramsey phân công kèm Eusebio trong trận bán kết World Cup và đã phải rất vất vả mới hoàn thành nhiệm vụ trong 90 phút mà sau này ông nói là “khó khăn nhất đời cầu thủ”. Ngay cả như thế, tuyển Anh vẫn cần tới một thiên tài khác, Bobby Charlton, ghi 2 bàn mới có thể loại được BĐN, trước khi Eusebio rút ngắn tỷ số từ chấm phạt đền vào cuối trận.

ĐT Anh sau đó sẽ vô địch, còn Eusebio tiếp tục hoàn tất thành tích ghi 9 bàn của ông, 4 trong số đó là trong trận cầu kịch tính có 8 bàn thắng với CHDCND Triều Tiên, khi BĐN giành HCĐ với chiến thắng trước Liên Xô.

Stiles, Charlton và Man United gặp lại Eusebio, lần này trong màu áo Benfica 2 năm sau, cũng ở Wembley. Khi tỉ số là 1-1 vào những phút chót, Eusebio có một cơ hội rất tốt, nhưng thủ thành Man United Alex Stepney đã có pha cứu thua ngoạn mục. Charlton, người đã mở tỉ số cho Man United, lại ghi bàn trong hiệp phụ, cùng với Best và trận đấu khép lại với tỉ số 4-1.

Cho tới giờ, BĐN vẫn chưa giành được World Cup, dù họ sẽ được đánh giá cao ở Brazil mùa hè này nhờ sự có mặt của Ronaldo, người đã nhắn trên tài khoản mạng xã hội những lời tưởng niệm bậc tiền bối: “Bất tử, Eusebio. Xin an nghỉ”.

Eusebio đã bật khóc khi ông rời Wembley năm 1966, nhưng chưa bao giờ hối tiếc. Ông chơi bóng đá ở thời đại của những hiệp sĩ, đầy sức mạnh, chất nam tính, nhưng không hề kém tốc độ và trí tưởng tượng. Những tố chất sẽ giúp ông trở thành Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu và giành Chiếc giày vàng châu lục vài mùa liền.

Sự lãng mạn, chứ không phải thống kê, mới là nền tảng cho phong cách bóng đá của ông, nhưng để dễ cảm nhận hơn, hãy cùng nhìn lại những con số của Eusebio: 473 bàn trong 440 trận cho Benfica, bao gồm cú đúp trong chiến thắng 5-3 ở chung kết Cúp C1 năm 1962 chấm dứt thời kỳ thống trị của Real Madrid; 41 bàn trong 64 trận cho ĐT BĐN, bao gồm 9 bàn ở Anh năm 1966. Không tồi chút nào cho một cậu bé lớn lên trong nghèo khó ở thuộc địa cũ của BĐN, Mozambique, cậu bé đã lớn lên đá bóng với chân trần.

Lần cuối cùng tôi gặp Eusebio là ở một hội thảo bóng đá quốc tế, khi chúng tôi cùng ngồi trên bục với Charlton. Sự tôn trọng và tình yêu có thể giúp họ tỏa sáng như ánh mặt trời vào một ngày mưa. Chúng tôi bàn nhau về việc mời ông ấy tới cắt bánh sinh nhật cho con trai tôi, rồi tặng ông ấy một chai whiskey. Khi tôi chạy vào phòng làm việc của mình vài giờ trước để viết bài báo này, vẫn còn một chai whiskey Scotland gần cạn trên nóc tủ. Đó là chai rượu hôm mừng năm mới, nhưng với tôi, đó như một thông điệp từ người đàn ông tuyệt vời Eusebio.