Có một sự mãn nguyện âm thầm ở người đàn ông đang ngồi đối diện với tôi, sau khi ông chứng kiến Brazil đánh bại Croatia 3-1 trong trận khai mạc World Cup. Lima giờ 72 tuổi, dù mỗi lần ông nở nụ cười, ông trông trẻ hơn nhiều và có thể hiểu tại sao các đồng đội cũ của ông ở Santos và ĐT Brazil vẫn gọi ông là “O Curinga”, tức quân phăng-teo trong bộ bài.
Chúng tôi đang trò chuyện ở Đài tưởng niệm De Conquistas. Bảo tàng của SVĐ Vila Belmiro của Santos, cách sân Arena de Sao Paulo nơi Neymar vừa tỏa sáng 90 phút đi xe, vừa là nơi lưu giữ, vừa là nơi vinh danh của đội bóng nổi tiếng nhất và những cầu thủ ưu tú nhất Brazil. Ở trung tâm nhà bảo tàng là các bức tượng điêu khắc bằng kim loại của Pele và Neymar. Pele được tạo hình rất đẹp bằng dây đồng đen và vàng, với chiếc áo số 10 của ĐT Brazil trên người. Neymar thì được làm bằng nhôm với mái tóc kiểu Mohican.
Đó là một khung cảnh rất cảm động, nhất là với Lima, người ở vào vị thế tốt hơn ai hết để nói về 2 biểu tượng đó, như một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, nhờ 50 năm gắn bó của ông với Santos, đầu tiên là cầu thủ, rồi HLV và đại sứ. Lima là bạn cùng phòng của Pele ở Santos trong 11 năm. Thói quen đi ngủ của ông giờ định hình bởi người bạn ngáy rất to: ông thường hay bật dậy vào lúc 3 giờ sáng. Họ đã ra sân cùng nhau ở VCK World Cup 1966 tại Anh. Lima, có 696 trân ra sân cho CLB, còn là HLV đầu tiên của Neymar trong sự nghiệp chuyên nghiệp.
Một thập kỷ đã trôi qua từ khi Lima lần đầu nhìn thấy Neymar và cảm thấy tiềm năng vô tận của anh. Chàng trai trẻ giờ đã rời tổ ấm Santos để bay cao ở Barcelona, anh có thể xuất hiện trên trang bìa tạp chí Vogue như một lời giới thiệu hùng hồn về Brazil, bên cạnh siêu mẫu Gisele, nhưng anh vẫn rất thân với Lima. Họ liên lạc thường xuyên trên Facebook, và Lima gọi ngay cho cậu học trò cũ sau khi anh đã tạo cảm hứng giúp Brazil lội ngược dòng trước Croatia. Quả phạt đền của Neymar có thể gây nhiều tranh cãi, nhưng Lima quan tâm tới bàn thứ nhất hơn.
Tiền đạo Neymar hồi còn nhỏ
“Tôi gửi một tin nhắn nói tôi hài lòng thấy cậu ấy ghi bàn bằng chân trái”, Lima nói. “Đó là điều tôi đã dạy cậu ấy!” Điều đó thậm chí đã trở thành nghi thức. Lima cũng nhắn tin cho Neymar tương tự khi anh ghi bàn bằng chân trái trong chiến thắng 3-0 của Brazil trước TBN ở Confederations Cup một năm trước. Một điều mà Neymar không thích khi còn trẻ là sử dụng chân trái và trong gần 2 năm liền, ngày nào Lima cũng ép anh phải sút bóng chân trái. “Sao lúc nào cũng là tôi, sao tôi lại phải làm chuyện này, HLV?” Neymar sẽ hỏi. Nhưng những đòi hỏi của Lima giờ đang cho thấy kết quả. Neymar giờ chơi tốt cả hai chân và thật khó tin là trước kia anh chỉ thuận chân phải. “Tôi luôn yêu cầu cậu ấy phải dùng chân trái thường xuyên, và cậu ấy đã làm thế”, Lima nói. “Tôi từng là một hậu vệ, nhưng tôi luôn tập hai chân. Nếu một cơ hội đến, bạn phải chắc chắn mình có thể sút bóng, dù bằng chân nào”.
Hành trình từ siêu đô thị toàn bê-tông 20 triệu dân Sao Paulo tới Santos, một thành phố cảng ở tây nam đất nước nơi Neymar rèn giũa tài năng giúp sau này anh tỏa sáng ở tầm cỡ thế giới, cũng là một cuộc đời nỗ lực không ngừng để vươn lên đỉnh cao trong thế giới bóng đá.
Neymar đã làm được, nhưng hàng triệu người khác thì không. Neymar da Silva Santos Jr joined Santos mới 11 tuổi và hưởng mức lương 120 bảng mỗi tháng sau khi được một tuyển trạch viên của đội, Zito, cũng là một cựu huyền thoại Santos, đưa về từ một giải futsal theo đề nghị của một ngôi sao địa phương. 12 tháng sau, anh đã nhanh chóng gia nhập đội U15 dưới sự dẫn dắt của Lima, người đã làm công việc đó suốt 12 năm. Lúc đó, Neymar đá tiền đạo cắm, nhưng do lo ngại anh thiếu thể hình và thể lực trước những hậu vệ lớn tuổi hơn và cao to hơn rất nhiều, Lima đã yêu cầu anh lùi lại chơi ở vai trò kiến tạo. Đó là khoảnh khắc Eureka của ông.
Antônio Lima dos Santos là người bạn thân nhất của Pele
“Có một trận đấu, khoảng năm 2006, khi tôi đưa cậu ấy vào trung lộ”, Lima nhớ lại. “Cho tới đó cậu ấy vẫn chơi như một tiền đạo, nhưng chúng tôi đang bị Saocarlense dẫn 1-0 nên tôi yêu cầu cậu ấy chơi lùi hơn. Kết trận cậu ấy kiến tạo 2 bàn và chúng tôi thắng lại 4-1. Quyết định đó đã làm thay đổi tất cả”.
Ban đầu Neymar tỏ ra nghi ngờ về vị trí mới. Anh thậm chí đã khóc. “Không, HLV, tôi muốn chơi ở vị trí đó, tôi muốn ghi bàn”. Nhưng những vùng vằng trẻ con nhanh chóng chấm dứt. Anh tiến bộ rất nhanh trong vai trò mới. “Tôi không nói tôi có công trong việc khiến cậu ấy chơi bóng như ngày nay, nhưng tôi đã góp phần”, Lima nói. “Cậu ấy đã trở thành một cầu thủ toàn diện hơn sau đó và tôi rất mừng vì cậu ấy đã làm việc chăm chỉ”.
Tuy nhiên còn một vấn đề nữa. Neymar rất thích đồ ăn nhanh, bánh mì kẹp thịt, khoai tây rán… Cùng với thể hình nhỏ thó của anh, Santos lo ngại Neymar không lớn nổi nếu không nạp đủ dưỡng chất và có chế độ ăn uống thích hợp. Đội bóng đã thuê một chuyên gia dinh dưỡng từ Sao Paulo để giám sát thực đơn của Neymar.
“Khi cậu ấy còn trẻ, họ đã rất cẩn thận trong vấn đề cân nặng của cậu ấy”, Lima nói. “Và cậu ấy phải bỏ thói quen ăn rất nhiều đồ ăn nhanh và uống soda. Cậu ấy quá gầy và cân nặng luôn là vấn đề. Với tư cách là một HLV U15, giúp cầu thủ bổ sung cơ bắp là nhiệm vụ quan trọng bậc nhất với tôi, và Neymar cũng thế”. Neymar tăng khoảng 8 cân và từ đó, vấn đề duy nhất với Lima là làm sao để anh rời sân tập. “Bảo cậu ấy lên xe về nhà không dễ vì cậu ấy luôn đòi ở lại tập thêm”, ông nói.
Trên khía cạnh đó, Neymar rất giống Pele. Lima rất ghét so sánh 2 người đó với nhau, nhưng ông thừa nhận họ có nhiều điểm chung về thái độ. Santos từng đặt rất nhiều hy vọng vào Robinho, lớn hơn Neymar 8 tuổi, nhưng thái độ của cựu tiền đạo AC Milan đôi khi rất tệ. Robinho vẫn là một cầu thủ lớn, từng khoác áo Real Madrid và có gần 100 trận cho ĐT Brazil, nhưng nỗi thất vọng vẫn là rõ ràng. Khi Robinho ở Manchester City, anh thường nghĩ ra đủ lý do để nghỉ tập và viện cả việc bất đồng ngôn ngữ để chuồn đi chơi.
Tiền đạo Neymar
Ngược lại, Neymar luôn nỗ lực dù ở bất cứ đâu. Ngay cả khi giờ anh đã nổi như cồn, những người làm việc ở Santos vẫn nói về một cầu thủ khiêm nhường và thực tế. Caroline Piedade, một trong các giám đốc tiếp thị của CLB, nói anh không bao giờ phớt lờ bất cứ ai. “Không có vấn đề cái tôi ở cậu ấy”, bà nói.
Lima ca ngợi bố mẹ Neymar vì những giá trị mà họ đã truyền cho anh, bất chấp khởi đầu rất khó khăn. Thần tượng tương lai của bóng đá Brazil chỉ mới ra đời khi Neymar Sr chuyển gia đình trẻ của ông từ Mogi das Cruzes tới căn nhà chỉ có một phòng của bố mẹ ông ở Sao Vicente, một thị trấn ven biển gần Santos. Lúc đó ông đang gặp khó khăn ngay cả chỉ để kiếm đủ sống cho gia đình. Những khó khăn tài chính dần sẽ được xử lý. Neymar Sr xin thêm việc làm nhân viên hướng dẫn giao thông địa phương. Neymar Jr và em gái anh, Rafaela, được trao học bổng học một trong những trường tư uy tín nhất, nhờ CLB Santos. Nhưng Neymar không bao giờ quên nguồn gốc của anh. “Luôn có sự tôn trọng quá khứ trong gia đình đó”, Lima nói.
Neymar thường bắt xe buýt tới sân tập. Chỉ sau khi anh đã vô địch U20 Nam Mỹ cùng Brazil năm 2010, anh mới được bố cho lái ô tô, một chiếc Mini Cooper. Khi đã bắt đầu có nhiều tiền, Neymar chuyển toàn bộ gia đình tới một căn hộ lớn trong thành phố.
Trở lại bảo tàng ở Santos, Lima nói ông không lo lắng về áp lực trên vai Neymar ở ĐT Brazil. “Cậu ấy có thể xử lý được, cậu ấy luôn biết cách”, ông nói. “Neymar có sức mạnh lay chuyển được tất cả mọi người. Cậu ấy là thế”.
